Alle nummers
Archief tijdschrift

2024, nummer 6

Jaargang
67

Nieuws

  • Keuzehulpen bewezen effectief

    Keuzehulpen worden gebruikt om patiënten goed geïnformeerd zorgbeslissingen te laten nemen die aansluiten bij hun persoonlijke waarden. In een geüpdatete cochranereview vonden de auteurs op vrijwel alle onderzochte uitkomsten dat de inzet van keuzehulpen effectiever is dan gebruikelijke zorg tegen een zeer geringe extra tijdsinvestering.

  • Webtip ‘Behandeleffecten verbeteren via communicatie’

    Goede gesprekstechnieken zijn belangrijk voor elke huisarts. In een e-learning van de Universiteit Leiden leer je hoe je via communicatie de effectiviteit van behandelingen kunt vergroten door placebo-effecten te optimaliseren en nocebo-effecten te minimaliseren. Het bijzondere van deze scholing is dat je het geleerde ook praktisch kunt toepassen in een virtual reality (VR)-programma: een spectaculaire innovatie.

  • Nieuw onderzoek naar vaardige communicatie in de huisartsopleiding

    De complexe klinische praktijk vraagt meer dan alleen het trainen van generieke communicatievaardigheden aan huisartsen in opleiding (aiossen). Contextfactoren vereisen een flexibele en contextspecifieke toepassing van communicatie, ‘vaardige communicatie’ genoemd. Met dit onderzoek willen we erachter komen hoe aiossen vaardige communicatie op de werkplek ontwikkelen.

  • Communiceren is ook informeren

    Het zal nu een jaar of 2 geleden zijn dat ik met mijn hoofd door de MRI-scan ben gegaan.

  • Het onderbuikgevoel van patiënten

    Het niet-pluisgevoel speelt een centrale rol in het bepalen van de urgentie en handelswijze bij bepaalde symptomen. Dit gevoel is niet alleen belangrijk bij huisartsen; ook patiënten hebben vaak een onderbuikgevoel over hun reden tot consultatie. Onderzoekers geven nu woorden aan dit onderbuikgevoel van Nederlandse en Belgische patiënten en vatten de belangrijkste thema’s samen.

  • Illustratieve praatplaten over complexe pijn als handige ondersteuning

    Chronische pijn kan een worsteling vormen voor de patiënt én de huisarts. Een heldere handleiding met 25 verschillende praat­platen geeft handvatten om met de patiënt hierover in gesprek te gaan.

  • Schadelijke communicatie in de oncologie

    Zorgverleners spelen een cruciale rol bij het informeren en ondersteunen van patiënten en hun naasten tijdens het ziekteproces. Wat ervaren patiënten met kanker en hun naasten als schadelijke communicatie vanuit zorgverleners? En wat kun je in zo’n geval juist wel zeggen?

  • Meer praktijkondersteuning, minder bereikbaar?

    Vijf jaar geleden zette de Schotse eerstelijnszorg in op uitbreiding van het multidisciplinaire team. Huisartsen kregen meer ruimte voor complexe eerstelijnszorg. Sindsdien zijn er meer praktijkondersteuners, maar ook meer telefonische consulten. Patiënten zien de voordelen, maar willen bij potentieel ernstige klachten graag door de huisarts worden gezien.

  • Praat over de dood: wie de dood ziet, ziet het leven

    Hoe ziet een goed slechtnieuwsgesprek eruit? Hoe ziet een goed sterfbed eruit? Schrijver en journalist Els Quaegebeur laat de dagelijkse praktijk van longarts Sander de Hosson heel dichtbij komen met aansprekende en ontroerende patiëntverhalen en achtergrondinformatie over slechtnieuwsgesprekken, palliatieve zorg en de dagen tussen hoop en realisme. Een must-read voor elke huisarts (in opleiding).

  • De kunst van moderne communicatie

    De inzichten over communicatie in onze spreekkamer veranderen in rap tempo. Samen beslissen en inclusiviteit zijn niet meer weg te denken. Naast kennis over placebo focust de wetenschap zich nu ook op nocebo-effecten. Patiënten en dokters kijken liever plaatjes dan dat ze lezen. En moderne technologieën dagen ons uit om de manier waarop we communiceren met patiënten opnieuw te evalueren.

  • Animatievideo’s vergroten begrip van bijsluiters

    Een aanzienlijk deel van de patiënten gebruikt medicatie niet zoals voorgeschreven. Mogelijke oorzaken zijn de beperkte leesbaarheid en het begrip van bijsluiters. Een recent onderzoek suggereert dat animatievideo’s het begrip hiervan kunnen vergroten.

  • Informatie na slechtnieuwsgesprek beklijft slecht

    Uit observationeel onderzoek blijkt dat vrouwen met een ongeneeslijke vorm van borstkanker bij slechtnieuwsgesprekken slechts de helft van de medische informatie onthouden. Bij goednieuwsgesprekken was dit bijna driekwart van de informatie.

Wetenschap

  • Het belang van een goed gehoor voor gezond werken en gezond oud worden

    In Nederland zijn er 1,3 miljoen mensen met een matig tot ernstig gehoorverlies, waarbij de proportie slechthorenden toeneemt met de leeftijd. De opvallendste beperking is het verminderde vermogen om spraak te verstaan, maar de consequenties van gehoorverlies reiken veel verder. Onder werkende slechthorenden is het ziekteverzuim hoger en ze hebben een grotere kans op permanente uitval. Mensen met een gehoorverlies voelen zich vaker eenzaam en sociaal geïsoleerd, en lopen een groter risico op depressieve klachten. Gehoorverlies bij ouderen is gerelateerd aan een versnelde cognitieve achteruitgang en een grotere kans op het ontwikkelen van dementie. Preventie van gehoorverlies en adequate audiologische zorg zijn dus belangrijk.

  • ‘Gaat het pijn doen, dokter?’

    Wat zeg je als de patiënt voor een injectie vraagt of het pijn gaat doen? We weten dat we met woorden de verwachtingen en daarmee ook de pijnervaring kunnen beïnvloeden. Bepalen wat te zeggen is nog moeilijker wanneer het onzeker is hoeveel pijn de patiënt zal ervaren, wat vaak het geval is. De pijnervaring verschilt immers enorm van persoon tot persoon en van moment tot moment. Dit experimentele onderzoek laat zien dat de manier waarop de huisarts deze vraag beantwoordt er inderdaad toe doet. Het antwoord ‘Ik weet niet hoeveel pijn dit gaat doen’ gaat gepaard met intenser ervaren pijn en minder vertrouwen in de arts dan het antwoord ‘Ik heb de ervaring dat mensen erg verschillen in hoeveel pijn ze ervaren’.

  • Humor: recept voor een gezonde arts-patiëntrelatie?

    Humor heeft waarde in de arts-patiëntrelatie, mits op een constructieve manier toegepast. Niet alleen omdat humor mogelijk heilzaam werkt, maar vooral omdat het gebruik van humor zelfversterkend en verbindend kan zijn. Bijvoorbeeld door milde zelfspot of humor over de gezamenlijke uitdaging van arts en patiënt. Aangezien humor vrij particulier is, heeft discussie over wát precies grappig is geen zin. Wees dan ook niet bang om humor te gebruiken, want een ‘mislukte’ grap betekent niet per se dat er geen inleving is.

  • Risicocommunicatie in het kader van samen beslissen

    Risicocommunicatie is het bespreken van de voor- en nadelen van een medische interventie, en de kansen op die voor- en nadelen. De huisarts wordt steeds meer met deze lastige taak geconfronteerd door een toename in complexiteit van beslissingen en het multidisciplinaire of interprofessionele karakter van besluitvorming. Omdat patiënten moeite hebben voor- en nadelen en de kansinformatie goed te begrijpen en het hen angstig kan maken, kan de zorgverlener deze complexe besluitvorming verbeteren door de risicocommunicatie af te stemmen op de capaciteiten van de patiënt. Deze beschouwing geeft inzicht in hoe je risicocommunicatie effectief gebruikt.

  • Uitdagingen en kansen van elektronische inzage in patiëntendossiers

    Ondanks het recht op elektronische inzage in patiëntendossiers blijft het gebruik van online portals laag, zoals internationale reviews aantonen. Dit onderzoek laat zien dat persoonlijke, sociale en omgevingsfactoren, zoals digitale en gezondheidsvaardigheden, het gebruik beïnvloeden. Daarnaast kwamen 4 implementatiethema’s naar voren, waaronder zorgen over data-integriteit en herijking van de zorgverlener-patiëntrelatie. De ondernomen actieplannen richtten zich voornamelijk op pre-implementatiestappen, zoals het regelen van praktische zaken. Verdere implementatie vereist een diepgaande discussie over de thema’s met beleidsmakers en huisartsenpraktijken om daadwerkelijk de patiëntbetrokkenheid te vergroten.

  • ‘Stepped diagnosis’ bij mensen met psychische klachten

    Er zijn grofweg 2 manieren van consultvoering bij mensen met psychische klachten: de technisch-wetenschappelijke en de narratieve. Bij de eerste gaat het erom een diagnose te stellen volgens de DSM, bij de tweede is het de bedoeling het verhaal van de patiënt op tafel te krijgen. Deze methoden vullen elkaar aan. Wij stellen een consultvoering voor – stepped diagnosis – waarbij je begint met de minst ingrijpende benadering (de narratieve) en zo nodig stapsgewijs intensievere benaderingen kiest. De laatste stap is de technisch-wetenschappelijke benadering, waarmee je meteen begint bij ernstige of acute problematiek.

  • Samen beslissen vergt een nieuwsgierige, bescheiden en flexibele houding van de arts

    Samen beslissen is een van de sleutels tot verrijkende, verrassende en belonende zorg. Het betrekken van patiënten bij het medisch beleid leidt tot een dieper begrip van hun behoeften en tot een verhoogde tevredenheid in de spreekkamer. In dit artikel duiken we in de essentiële rol van eigenschappen die artsen in meer of mindere mate bezitten, zoals nieuwsgierigheid, bescheidenheid en flexibiliteit, en waarom het bewust benutten ervan cruciaal is voor een effectieve samenwerking met patiënten. Een onmisbaar onderdeel van de huisartsgeneeskunde waar we meer aandacht aan moeten besteden, zowel binnen als buiten de spreekkamer.

Praktijk

  • Gehoorverlies

    Toets je kennis.

  • Hoe overbrug je de communicatiekloof bij laaggeletterdheid of anderstaligheid?

    In een wereld waar 1 op de 3 patiënten worstelt met het begrijpen en toepassen van gezondheidsadviezen, is effectieve communicatie van cruciaal belang. Dit geldt niet alleen voor mensen die laaggeletterd zijn of mensen met een andere moedertaal, maar ook voor patiënten onder stressvolle omstandigheden. Dit artikel biedt concrete strategieën om begrijpelijke en cultuursensitieve communicatie te bevorderen, met aantoonbare positieve effecten op medicatiegebruik, leefstijladviezen en patiënttevredenheid. Van eenvoudig taalgebruik tot het gebruik van de terugvraagmethode en het inschakelen van tolken: deze praktische tips kunnen de kwaliteit van je medische consulten verrijken en het vertrouwen van je patiënten in zelfmanagement versterken.

  • Genderdiversiteit en het belang van inclusieve communicatie

    Iedere patiënt is uniek binnen een grote diversiteit in leeftijd, etniciteit, gender, sociaaleconomische status, religie en lichamelijke en verstandelijke mogelijkheden. Aandacht voor die uniciteit begint bij persoonsgerichte en inclusieve communicatie in de spreekkamer. Taal en communicatie hebben namelijk veel invloed op de arts-patiëntrelatie en belangrijke patiëntuitkomsten. Daarnaast kunnen de juiste woorden een veilige, inclusieve plek creëren voor iedere patiënt. Het is dus relevant om stil te staan bij de woorden die we dagelijks in onze spreekkamer gebruiken, in het bijzonder met betrekking tot genderdiversiteit.

  • Mogelijke uitdagingen bij dove en slechthorende patiënten

    Tijdens de COVID-19-persconferenties maakte heel Nederland kennis met tolken Nederlandse gebarentaal (NGT). Dove gebarentaalgebruikers ervaren echter niet alleen talige problemen in de toegang tot medische informatie. Door matig tot ernstig gehoorverlies vanaf de jeugd kan er sprake zijn van doof-culturele barrières, minder gezondheidsvaardigheden, verminderde gezondheidskennis en specifieke gezondheidsproblemen.

  • Foetor ex ore

    Foetor ex ore, ook halitose of ozostomie genoemd, is de medische aanduiding voor ‘stank uit de mond’ oftewel ‘slechte adem’. Van halitofobie of pseudohalitose spreken we wanneer de patiënt (bij herhaling) een slechte adem meent te hebben, terwijl deze niet door de arts wordt waargenomen.

  • Communicatie en taal in de laatste levensfase

    Een van de taken van de huisarts is het begeleiden van patiënten en hun naasten in de laatste levensfase. Soms een uitdagende fase om te begeleiden, maar ook ‘mooi’ en waardevol. Taal en communicatie met zowel de patiënt als de naasten spelen een belangrijke en behulpzame rol.

NHG Forum

  • Hoe gebruik jij de NHG-richtlijnen tijdens je consult?

    Huisarts-onderzoeker Eefje de Bont gebruikt de NHG-Richtlijnen als rode draad in haar consulten. Als werkgroeplid van de NHG-Standaard Acuut hoesten weet ze dat er over elke zin in een richtlijn zorgvuldig wordt nagedacht.

  • Risico’s van dehydratie en over­verhitting bij kwetsbare groepen

    Bij aanhoudend warm weer (> 25 °C), gecombineerd met hoge luchtvochtigheid en sterke zonnestraling, lopen kwetsbare groepen zoals ouderen, mensen in verzorgingshuizen en chronisch zieken verhoogd risico op dehydratie en oververhitting. Deze risico’s nemen toe bij isolerende kleding, fysieke inspanning en weinig afkoeling tijdens de nacht.

  • Academische werkplaatsen in de spotlights tijdens UNH-Platformdag

    Tijdens de Platformdag van het Universitair Netwerk Huisartsgeneeskunde (UNH) eind maart stonden de academische werkplaatsen centraal. Vertegenwoordigers van onder meer het NHG, de SBOH, de LOVAH en de LHV kwamen samen om toekomstige financiering en samenwerkingsmogelijkheden te bespreken. Met een investering van 18,9 miljoen euro door ZonMw aan de horizon, was de boodschap duidelijk: het versterken en formaliseren van het netwerk van academische werkplaatsen is essentieel.

  • Hoe duidelijk zijn jouw verwijsbrieven?

    Als huisarts communiceer je de hele dag door. Bijvoorbeeld met je patiënten, medisch specialist of het NHG. In dit interview met huisarts Ron Winkels vertelt hij over communicatie tussen huisartsen en medisch specialisten en geeft hij praktische tips om betere verwijsbrieven te schrijven.

  • Hoe verrijkt Thuisarts.nl jouw consulten?

    De huisarts communiceert de hele dag door, bijvoorbeeld met de patiënt, de medisch specialist of met het NHG. In dit drieluik vertellen 3 collega’s over voorbeelden van communicatie. Praktijkhouder Elvira Schouten is groot fan van Thuisarts.nl en vooral van de keuzehulpen. Daarvan mogen er wat haar betreft meer komen.