Alle nummers
Archief tijdschrift

2018, nummer 9

Jaargang
61
Download dit nummer (PDF)

Nieuws

  • Begeleiding van ADHD bij volwassenen

    Van alle volwassenen in Nederland heeft 3% ADHD. Dit boek biedt een overzicht van de huidige stand van de wetenschap, en van de diagnostiek en behandeling. Het richt zich zowel op de beginnende als op de ervaren hulpverlener.

  • Acht miljoen [Redactioneel]

    Het was een hete zomer. Bij de ouderen in mijn praktijk lag uitdroging op de loer. Dronken ze wel genoeg? Zouden ze misschien moeten stoppen met plastabletten? Ik vroeg me af wat bruikbare criteria zijn om de diagnose dehydratie correct te stellen.

  • Nieuw overzicht medische geschiedenis

    Het laatste boek over medische geschiedenis verscheen meer dan dertig jaar geleden. Alleen de Canon der Geneeskunde van Nederland (2009) is jonger, maar een canon is per definitie vrij fragmentarisch van opzet. Het werd dan ook tijd voor een nieuw boek over medische geschiedenis.

  • Griepvaccinatie bij COPD vermindert late exacerbaties

    COPD is een indicatie voor griepvaccinatie, maar wat is het effect daarvan? Beschikbare trials laten zien dat griepvaccinatie late, griepgerelateerde COPD-exacerbaties vermindert. Bewijs voor het effect op sterfte ontbreekt echter, zo blijkt uit een recente Cochrane-review.

  • Griepvaccinatie bij kanker heeft voordeel van de twijfel

    Patiënten met een maligniteit die chemotherapie of immunosupressiva krijgen, hebben een grotere kans om aan de gevolgen van een ‘griepje’ te overlijden. Vaccinatie met het influenzavaccin lijkt de kans op griep en de daarbijhorende complicaties te verminderen. ‘Lijkt’, want het bewijs voor effectiviteit is allesbehalve zeker. Dat blijkt uit een recente Cochrane-review.

  • Verviervoudigen ICS heeft gering effect bij astma

    Astmapatiënten die in het voorgaande jaar een exacerbatie hadden, kunnen een nieuwe exacerbatie uitstellen door bij toename van klachten hun inhalatiecorticosteroïden (ICS) tijdelijk te verviervoudigen. Dat concluderen Britse onderzoekers in een grootschalig onderzoek bij astmapatiënten in de eerste lijn. De risicoreductie is echter klein en er zijn vaker orofaryngeale bijwerkingen.

  • Groot risico op toevalsbevindingen bij beeldvormende diagnostiek

    Door de toegenomen beschikbaarheid en verbeterde resolutie is het aantal toevalsbevindingen bij beeldvorming sterk toegenomen. Dat blijkt uit een meta-analyse van systematische literatuuronderzoeken waarin de auteurs de prevalentie en behandeling van toevalsbevindingen bij beeldvorming nagingen. Deze toevalsbevindingen komen zeer vaak voor (tot 45%) en kunnen leiden tot angst, overdiagnostiek en overbehandeling door onzekerheden over de noodzaak en mogelijkheden voor behandeling.

  • Beperkte bewijskracht dat griepvaccinatie bij gezonde volwassenen en ouderen werkt

    Griepvaccinatie van ouderen lijkt de kans op griep met meer dan 50% te reduceren. De bewijskracht is echter beperkt, vooral als het gaat om een effect op complicaties door griep. Een vergelijkbaar effect van vaccinatie op reductie van griep is gevonden voor gezonde volwassenen. Dat zijn de hoofdconclusies van de laatste meta-analyses die de Cochrane Library voorlopig aan dit thema wijdt.

  • Koelen bij sporten

    Een toenemende lichaamskerntemperatuur bij sporten kan een negatieve invloed hebben op sportprestaties en kan leiden tot oververhitting. Koelingstechnieken voor, tijdens en na inspanning kunnen stijging van de lichaamskerntemperatuur beperken en daarmee sportprestaties bevorderen. Daarom gingen onderzoekers na welke koelingstechniek het best werkt. Resultaat: een combinatie van koelmethodes.

  • Hepatitis B-voorlichting voor Marokkaanse Nederlanders

    Chronische hepatitis B (HBV)-infectie komt relatief veel voor bij de eerstegeneratie-immigranten uit Marokko. Daarom adviseert de Gezondheidsraad huisartsen deze groep een HBV-test aan te bieden. Recent onderzoek laat zien dat ongeveer de helft van de eerste generatie Marokkaanse Nederlanders zich zou willen laten testen. Belemmerende factoren hangen onder andere samen met een gebrek aan juiste informatie over HBV.

  • Een uitgesteld antibioticarecept bij luchtweginfecties

    Een uitgesteld antibioticarecept bij luchtweginfecties leidt tot minder antibioticagebruik zonder dat er meer complicaties optreden en resulteert in een gelijke patiënttevredenheid. Dat is de conclusie van een Cochrane-review naar het effect van uitgestelde antibioticarecepten bij luchtweginfecties. Alleen géén recept uitschrijven leidt tot nog minder antibioticagebruik.

  • Onderzoek naar injecties in de bil bij knieartrose

    Een intramusculaire corticosteroïdinjectie is wellicht een alternatief voor een intra-articulaire injectie bij patiënten met knieartrose. Uit een onderzoek bij patiënten met heupartrose bleek namelijk dat een intramusculaire injectie een klinisch significante vermindering van pijnklachten gaf. Het effect van een intramusculaire injectie hield ook langer aan. Het is de vraag of hetzelfde geldt bij knieartrose.

  • Patiënten over statines en therapietrouw

    De motieven van patiënten om statines te gebruiken, hebben veel invloed op therapietrouw. Om inzicht te krijgen in die motieven voerden Australische onderzoekers een systematisch literatuuronderzoek uit. Daaruit bleek dat vertrouwen in preventie en integratie in het dagelijks leven de belangrijkste redenen zijn om statines te blijven gebruiken. Het idee ‘ziek’ te zijn, levenslang medicatie te moeten gebruiken, onzekerheid over de werking, bijwerkingen en kosten kunnen de therapietrouw belemmeren. Artsen kunnen hierop inspelen als zij statines voorschrijven.

  • Palliatieve zorg voor daklozen

    Daklozen hebben vaak last van complexe en chronische comorbiditeit, waardoor ze gemiddeld jong overlijden. Zij hebben echter weinig toegang tot palliatieve zorg. Daklozen zien levenseindezorg vaak niet als prioriteit en drugsverslaving verhindert adequate zorg. Daarnaast hebben veel daklozen weinig ziekte-inzicht en een beperkt sociaal netwerk. Investeren in een vertrouwensrelatie met de dakloze kan helpen de behandelbarrières te doorbreken. Dat blijkt uit een onderzoek van het VUmc.

  • Onvoldoende bewijs voor fyto-oestrogenen

    Veel overgangsconsulentes adviseren fyto-oestrogenen aan vrouwen in de menopauze. Uit onderzoek blijkt dat deze supplementen een lichte afname geven van het aantal opvliegers. Deze behandeling lijkt een veelbelovende stap tussen een expectatief beleid en hormoontherapie, maar er is onvoldoende onafhankelijk bewijs om het gebruik van fyto-oestrogenen aan of af te raden. Daarnaast zijn de bijwerkingen op lange termijn onduidelijk.

  • Slachtoffers seksueel misbruik sterker dan gedacht

    Volwassenen die als kind slachtoffer waren van seksueel misbruik maken op latere leeftijd vaak gebruik van de ggz. Een recent onderzoek bij deze groep laat zien dat driekwart tevreden is over de behandeling en dat deze tevredenheid samenhangt met de aandacht die de patiënten kregen bij de verwerking. Bovendien kunnen zij vaak meer aan dan hulpverleners denken. Patiënten met ernstiger problematiek zijn echter minder tevreden.

Wetenschap

  • Existentieel lijden als indicatie voor palliatieve sedatie

    Behalve bij refractaire symptomen als pijn, dyspneu en delier passen artsen palliatieve sedatie ook toe bij niet-lichamelijke refractaire symptomen als existentieel lijden. Maar is dat wel de geëigende interventie bij deze indicatie? Wat zeggen de richtlijnen hierover? En wordt deze interventie bij existentieel lijden niet te snel als een verkapt euthanasiemiddel ingezet? Er is meer duidelijkheid nodig over toepassing van continue palliatieve sedatie bij de indicatie existentieel lijden.

  • Cholesterolverlaging door PCSK9-remmers

    PCSK9-remmers vormen een nieuwe generatie cholesterolverlagende middelen voor patiënten met een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten. Alirocumab en evolocumab verlagen het LDL-cholesterol met gemiddeld 50% meer dan placebo, en werken ook bij mensen die geen statines verdragen. Ze verlagen eveneens de kans op myocardinfarct, beroerte en cardiovasculaire sterfte bij deze hoogrisicopatiënten, maar de absolute risicoreductie is vrij bescheiden en de totale mortaliteit is vergelijkbaar met placebo. Over de veiligheid en de effectiviteit bij langdurig gebruik weten we weinig. Mede gezien de hoge kosten en de subcutane toediening lijkt de plaats van de PCSK9-remmers in de dagelijkse praktijk op dit moment dan ook bescheiden.

  • Als het functioneren tekortschiet

    Huisartsen zijn oververtegenwoordigd in tuchtzaken. Het wordt ook steeds belangrijker dat je kunt aantonen dat je je vak op een verantwoorde manier uitoefent, maar huisartsen maken vaak onvoldoende gebruik van de bestaande mogelijkheden om te reflecteren op hun eigen functioneren en op dat van collega’s.

  • Diagnostiek van zeldzame ziekten

    Zeldzame aandoeningen komen niet weinig voor. Naar schatting leven er in Nederland ongeveer een miljoen mensen met een zeldzame aandoening, van wie een groot deel kinderen. Het diagnostische traject kan erg lang duren en is voor de ouders vaak frustrerend. Het onderzoek naar hun ervaringen in dit traject bleef tot nu toe steeds beperkt tot de afzonderlijke aandoeningen, maar vermoedelijk zijn de ervaringen bij veel zeldzame ziekten hetzelfde.

  • Psychiater Jim van Os: “Huisartsen moeten zich bewust worden van de enorme invloed die ze kunnen uitoefenen in het psychisch domein”

    Patiënten met psychische problemen vormen voor veel huisartsen een uitdaging, ook al hebben de meesten een praktijkondersteuner-ggz in dienst. Hoogleraar psychiatrie Jim van Os, keynotespreker tijdens het NHG-congres in november, heeft vooruitstrevende ideeën over de ggz. Met een centrale rol voor de huisarts en de praktijkondersteuner. Heel ingewikkeld hoeft het niet te zijn. Sterker nog, voor het ‘Extended Primary Care Model’ dat Van Os voor ogen staat heeft de huisarts de belangrijkste vaardigheden al in huis. Maar: “Jullie zijn nog onbewust bekwaam.”

  • Hartrevalidatie in de toekomst thuis?

    Hartrevalidatie gebeurt in Nederland in principe in een multidisciplinair, poliklinisch programma. De methode is effectief, maar de deelname valt tegen. De conclusie uit een onlangs gepubliceerde cochranereview is dat gestructureerde thuisrevalidatie met ondersteuning van een zelfhulpboek en een gezondheidszorgmedewerker even effectief kan zijn als revalidatie in een instelling. Of dit ook voor Nederland geldt, is niet onderzocht. Het kan een optie zijn voor uitvallers.

Praktijk

  • Kennistoets: Zeldzame aandoeningen

    Toets uw kennis.

  • Somatische zorg voor jongeren met een eetstoornis

    Eetstoornissen bij jongeren komen weinig voor, maar kunnen een gevaarlijk somatisch beloop hebben. U als huisarts kunt een vitale rol spelen bij het inschatten van de somatische conditie van een patiënt. Daarbij mogen anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek niet ontbreken, zeker als u moet beoordelen of een ziekenhuisopname nodig is.

  • Mycoplasma genitalium, een nieuwe soa?

    Mycoplasma genitalium is geen nieuwe soa, maar is voor veel huisartsen nog relatief onbekend. Richtlijnen bieden geen soelaas. Ze noemen deze soa alleen summier in een voetnoot, bijvoorbeeld in de context van de behandeling van een uretritis. Behandeladviezen lopen uiteen en bovendien is het vervolgbeleid na behandeling anders dan bij Chlamydia en gonorroe. Wat zijn de belangrijkste diagnostische en klinische aspecten van Mycoplasma genitalium-infecties?

  • Subarachnoïdale bloeding bij meerdere dagen hoofdpijn

    Vraag bij heftige hoofdpijn die meerdere dagen duurt en een normaal neurologisch onderzoek de ontstaanswijze uit. Soms wordt een spontaan ontstane subarachnoïdale bloeding (SAB) enkele dagen eerder voorafgegaan door een acuut ontstane hoofdpijn, desentinel headache.

  • Een wielrenner met tintelende handen

    Veel mensen slikken vitaminesupplementen zonder dat de huisarts dit weet. Een tekort aan vitamine B kan klachten veroorzaken, maar oversuppletie ook. In dit artikel laten we aan de hand van een casusbeschrijving zien dat meer vitaminen innemen niet altijd beter is.

  • Weefseldonatie in de eerste lijn

    In de media is donatie een geregeld terugkerend thema. Donatie in het algemeen, en weefseldonatie in het bijzonder, is echter zelden onderwerp van gesprek bij de huisarts. Daardoor wordt de donatiewens van vele overledenen niet nageleefd, worden potentiële donoren gemist en blijven er onnodig wachtlijsten voor transplantatie bestaan. Dit verbeterproject laat zien dat weefseldonatie in de eerste lijn goed mogelijk is, mits goed gefaciliteerd door nascholing, praktische ondersteuning en taakdelegatie.

Richtlijn

  • Preventie en behandeling van waterpokken bij risicogroepen

    In Nederland krijgt bijna ieder kind waterpokken. Het beloop is bij kinderen meestal mild en self-limiting. Bij andere groepen is het risico op een ernstig beloop met complicaties echter hoger: immuungecompromitteerden, pasgeborenen en patiënten ouder dan 12 jaar, met name zwangeren. De herziene NHG-Behandelrichtlijn Waterpokken beschrijft de preventie en behandeling van waterpokken bij deze risicogroepen.

NHG Forum

  • Wijkzorg

    Samen met het RIVM stelt het NHG de PIN Samenwerken aan gezondheid in de wijk beschikbaar.

  • ‘Welzijn op Recept geeft ons ademruimte’

    We volgen graag praktiserende huisartsen die iets bijzonders doen. Ingrid Letsch en Karol Habryka zijn pioniers met Welzijn op Recept in de gemeente Lelystad, met Elleke Leijten als partner in welzijn. Samen bereiken zij opmerkelijke resultaten.

  • Uitgelichte post HAweb Ledenforum: Disposables of zelf steriliseren?

    'Heeft iemand ervaring met het gebruik van disposable instrumenten in de huisartsenpraktijk? En is er bekend wat goedkoper is? Zelf een autoclaaf aanschaffen om instrumenten te steriliseren of is het kosteneffectiever om te werken met disposable instrumenten?' vraagt Nynke Nagtzaam, huisarts in Nijmegen op het HAweb Ledenforum.

  • Van gedoe naar beleid en beheer

    Gedoe, daar kunnen ze u bij helpen, de kaderhuisartsen Beleid & Beheer (B&B). Overvolle spreekuren, ziekteverzuim onder uw personeel, projecten die u maar niet gehonoreerd krijgt, de AVG, ICT-keuzes. Kaderhuisartsen B&B zetten er graag samen met u hun tanden in.

  • Soa’s en hiv op Thuisarts.nl

    Thuisarts.nl en Soa Aids Nederland lanceren gezamenlijk korte films met voorlichting over soa’s en hiv.

  • Column Rob Dijkstra: Denksessies

    De komende maand zijn er in het hele land tientallen denksessies over de herijking kernwaarden en kerntaken van de huisarts. Hopelijk bent u bij een van deze sessies aanwezig, of levert u daarna digitaal uw bijdrage.