Jaargang
61
Alle nummers
Archief tijdschrift
Nieuws
Apptip Minder drinken dankzij de Maxx-app
Mensen die zelfstandig willen minderen of stoppen met alcohol drinken, kunnen daarvoor de app Maxx gebruiken. Deze gratis app ondersteunt gebruikers op een positieve en praktische manier. Wat is uw Maxx vandaag?
Kernwaarden huisartsgeneeskunde op de schop? [Redactioneel]
Continuïteit, generalistische en persoonsgerichte zorg zijn al decennialang belangrijke kernwaarden van ons vak. Deze kernwaarden zijn terug te vinden in de Europese definitie van de huisartsgeneeskunde, voor het eerst vastgelegd tijdens de Woudschoten-conferentie in 1959.
Beter balanceren tussen over- en onderdiagnostiek bij Mycoplasma genitalium [Ingezonden]
Mycoplasma genitalium (Mg) is een seksueel overdraagbaar micro-organisme, maar de mate van pathogeniteit is vooralsnog onduidelijk. Bij persisterende klachten van uretritis en PID is Mg-diagnostiek aangewezen. Ongericht testen op Mg bij mensen zonder symptomen is nadrukkelijk af te raden om onnodige schade door over-diagnostiek en overbehandeling te voorkomen. Huisartsen: primum non nocere. Een herziening van de NHG-Standaarden Soa en PID wordt node gemist.
Te weinig psychische behandeling van SOLK
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) zijn een voedingsbodem voor onzekerheid bij huisartsen en voor patiënten die zich niet serieus genomen voelen. Recent gingen onderzoekers na hoe goed huisartsen zich aan de NHG-Standaard SOLK houden. Uit dat onderzoek bleek dat zij zich bij de diagnostiek en behandeling voornamelijk richten op lichamelijke klachten. Het uitvragen van de klachten met het beproefde SCEGS-model gebeurt nog weinig, net als verwijzen naar een psycholoog of psychiater.
Dosering acetylsalicylzuur bij CVRM hangt af van gewicht
Het effect van acetylsalicylzuur ter preventie van cardiovasculaire ziekten is sterk afhankelijk van het lichaamsgewicht. Dat blijkt uit een nieuwe analyse van de gegevens van 9 primaire (102.621 patiënten) en 4 secundaire (12.964 patiënten) preventietrials. Een lage dosis (75 tot 100 mg) acetylsalicylzuur bleek alleen effectief bij patiënten lichter dan 70 kg en een hoge dosis acetylsalicylzuur (≥ 300 mg) alleen bij patiënten zwaarder dan 70 kg.
Goed gebruik van ecg’s bij atriumfibrilleren
Nederlandse onderzoekers gingen na hoe huisartsen met ecg's omgaan. Uit het onderzoek bleek dat huisartsen de aanbeveling om een ecg te maken bij ritmestoornissen meestal goed opvolgen. Zij zijn relatief bedreven in het diagnosticeren van atriumfibrilleren, sick-sinus syndroom en oude myocardinfarcten op een ecg. Huisartsen maken echter ook vaak ecg's bij niet-geïndiceerde problemen, zoals een acuut coronair syndroom (ACS). Een ecg heeft in die gevallen geen meerwaarde.
Is er een probleem met IT in de eerste lijn?
In maart dit jaar verscheen een whitepaper van het NICTIZ over digitalisering in de huisartsenzorg. Conclusie: er zijn problemen met IT. De eerstelijns IT-systemen, de huisartsen zelf en de IT-markt zijn niet klaar voor de digitale toekomst. Volgens de NICTIZ-adviseurs is het probleem urgent, maar ontbreekt bij huisartsen desondanks de ‘sense of urgency’. Een gecoördineerde aanpak moet het probleem verhelpen.
Naar betere diabeteszorg tijdens de ramadan
Huisartsen en praktijkondersteuners hebben jaarlijks te maken met diabetespatiënten die graag willen vasten tijdens de ramadan, vaak tegen medisch advies in. Het is onduidelijk wat de omvang is van de glykemische ontregelingen door het vasten in Nederland, maar uit internationaal onderzoek blijkt dat de kans op acute complicaties tijdens de ramadan sterk is toegenomen. Om de diabeteszorg tijdens de ramadan te verbeteren, hebben Amsterdamse onderzoekers een specifiek project opgezet.
Mobieltje verbetert therapietrouw niet
De therapietrouw bij cardiovasculaire geneesmiddelen verbetert niet door herinneringen via de mobiele telefoon. Dat is de uitkomst van een recente Cochrane-review en dat is jammer, want er is berekend dat 9% van de gevallen van hart- en vaatziekten in EU-landen wordt veroorzaakt door onvoldoende therapietrouw.
Ook Nederlandse huisartsen schrijven vaker opioïden voor
Er is wereldwijd een stijging in het voorschrijven van opioïden en dat geldt ook voor Nederland. De stijging is vooral te zien bij sterkwerkende opioïden en bij opioïden voor andere indicaties dan kanker. Dat concludeert het Nivel dat op verzoek van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) onderzoek deed naar het voorschrijven van opioïden in Nederlandse huisartsenpraktijken.
Huisarts sleutelfiguur in multidisciplinaire ouderenzorg?
De zorg voor thuiswonende ouderen is doorgaans georganiseerd in multidisciplinaire teams. De rol van de huisarts binnen deze teams wisselt. De teamleden wijzen de huisarts vaak aan als sleutelfiguur, maar huisartsen denken hier verschillend over. Zij kunnen deze ondersteuning bieden, maar het is de vraag of dat een kerntaak van de huisarts is. De beroepsgroep zou hierover een uitspraak moeten doen. Dat blijkt uit een recent focusgroeponderzoek.
Opkomst oncologisch bevolkingsonderzoek kan beter
De opkomstcijfers van de oncologische bevolkingsonderzoeken (BVO’s) in de grote steden behoren tot de laagste van Nederland. De grote diversiteit in sociaal-economische en culturele achtergronden van de inwoners speelt hierbij vermoedelijk een rol. Nieuw onderzoek in Den Haag richt zich op de oorzaken en verklaringen van deze verschillen en op de optimalisatie van de bevolkingsonderzoeken.
Evaluatie PaTz-groepen voorzichtig positief
Om de palliatieve zorg thuis te bevorderen, zijn zogenoemde PaTz-groepen opgericht. Hierin zitten huisartsen, wijkverpleegkundigen en inhoudelijk deskundigen. Van patiënten die in het PaTz-register zijn opgenomen, is vaker bekend waar zij willen sterven dan van patiënten die niet in dit register zijn opgenomen. Bovendien kunnen huisartsen van patiënten uit het PaTz-register eerder op een overlijden anticiperen en vinden vaker gesprekken plaats over levensverwachting, fysieke klachten en existentiële vraagstukken. Dat blijkt uit een vragenlijstonderzoek onder huisartsen in 37 PaTz-groepen.
Meer zorgverleners, meer gebruik huisartsenzorg
Patiënten hebben vaker contact met een zorgverlener in praktijken waar meer zorgverleners zijn gevestigd, waar artsen in een duopraktijk werken, waar meer zorgaanbod is, en waar meer vrouwelijke huisartsen werken. Dat blijkt uit observationeel onderzoek dat het NIVEL in 2013 verrichtte in 232 huisartspraktijken.
Geen pijnvermindering door ondansetron bij PDS
Goede voorlichting en niet-medicamenteuze adviezen vormen de hoeksteen van de behandeling van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS). Bij onvoldoende effect kan medicamenteuze behandeling worden overwogen. De NHG-Standaard Prikkelbaredarmsyndroom bespreekt geen serotonine-antagonisten zoals ondansetron.1 Een proefbehandeling met ondansetron 1 dd 4 mg (ophogen tot maximaal 3 dd 8 mg) bij patiënten met het prikkelbaredarmsyndroom geeft geen verbetering van de pijnklachten. Bij patiënten met diarree (PDS-D) helpt ondansetron mogelijk om andere PDS-gerelateerde klachten te verminderen.
Wetenschap
MRI-knie bij iedere patiënt met acuut knietrauma niet kosteneffectief
Huisartsen krijgen vaak patiënten op het spreekuur die knieklachten hebben na een doorgemaakt trauma. Huisartsen kunnen voor deze patiënten direct een MRI-scan aanvragen. Bij 18- tot 45-jarige patiënten met traumatische knieklachten is zo'n MRI niet kosteneffectief. De scan leidde bij deze groep tot hogere zorgkosten, zonder verbetering van de kwaliteit van leven.
Oordeel huisartsen over Toekomstvisie 2022
De Toekomstvisie huisartsenzorg 2022 schetst 17 ambities en kernwaarden voor de huisartsgeneeskunde, maar praktiserende huisartsen vinden die niet allemaal even belangrijk. Wij onderzochten welke invloed sekse- en leeftijdsverschillen hebben op het oordeel van huisartsen over deze ambities.
Huisarts werkt in de toekomst wijkgericht
Wijkgericht werken lijkt de nieuwe panacee. Maar wat is het? Werkt het? En wat moet de huisarts ermee?
Op zoek naar het stille hartinfarct
Om stille en niet-herkende hartinfarcten te voorkomen, pleiten sommige collega’s ervoor laagdrempelig ecg’s te verrichten bij patiënten die plotseling atypische klachten hebben. Daarop valt echter wel wat af te dingen. Er is geen bewijs dat deze aanpak werkt en er valt ook nog geen uitspraak over te doen, omdat diverse gegevens onbekend zijn. Screening is evenmin de oplossing, omdat de mogelijke voordelen niet opwegen tegen de nadelen. De richtlijnen bevelen ecg-screening dan ook niet aan. Daarnaast zijn er praktische bezwaren: hoe selecteer je de hoogrisicopatiënten uit de vele patiënten met atypische klachten?
De prevalentie van het stille hartinfarct en de associatie met mortaliteit
Patiënten met een stil hartinfarct blijven verstoken van secundaire preventie en lopen daarom onnodig risico op een hart- en vaatziekte. Wij onderzochten de prevalentie van stille hartinfarcten en de associatie met risicofactoren en mortaliteit.
Een alternatief voor de Glasgow Coma Scale
In acute situaties gebruiken huisartsen vaak de ABCDE-systematiek die ontwikkeld is in het kader van Advanced Trauma Life Support (ATLS). Bij onderdeel D (disabilities) hoort, na ademhaling, luchtweg en circulatie, een beoordeling van het bewustzijn. Om te voorkomen dat daarbij al te subjectieve termen worden gebruikt, gebruikt men daarbij meestal de Glasgow Coma Scale (GCS). Veel huisartsen vinden deze schaal lastig en ingewikkeld in het gebruik. Omdat acute situaties in de huisartsenpraktijk niet zo vaak voorkomen, bouwen ze te weinig routine op en dat vergroot de kans op fouten. Op ambulances en op afdelingen Spoedeisende Hulp gebruikt men de snellere en simpelere AVPU-score. Deze schaal kan voor huisartsen in acute situaties een passend alternatief zijn voor de GCS.
Eva Bolt: “Ga het gesprek aan over de laatste levensfase van de patiënt”
Huisarts Eva Bolt krijgt op 25 september de door de KNMG ingestelde Martinus van Marum prijs uitgereikt voor haar proefschrift. Begrijpelijk, want haar promotieonderzoek, over perspectieven op levenseindezorg en bespoediging van het levenseinde, is bijzonder actueel. En die perspectieven worden sterk beïnvloed door maatschappelijke ontwikkelingen.
Stop met het onkritische gebruik van nulhypothesen
Conclusies op basis van medisch-wetenschappelijk onderzoek zijn dikwijls onjuist. Een belangrijke oorzaak is dat onderzoekers conclusies vaak trekken op basis van nulhypothesesignificantietoetsen (NHST). Veel artsen die hun praktijk afstemmen op wetenschappelijk onderzoek beseffen echter niet dat de zeggingskracht van de gebruikte p-waarden vaak beperkt is. Wij pleiten ervoor om te stoppen met het onkritische gebruik van NHST en het dichotome denken dat hieraan ten grondslag ligt. Onderzoekers zouden eigenlijk meer oog moeten hebben voor de grootte van verschillen en de (on)waarschijnlijkheid daarvan.
Praktijk
Kennistoets: Glasgow Coma Scale
Kennistoets over het artikel 'Een alternatief voor de Glasgow Coma Scale' van R. Laven.
Blauwrode verkleuring van het onderbeen: lymeborreliose?
Acrodermatitis chronica atrophicans (ACA) is een chronische huidziekte die wordt veroorzaakt door de Borrelia burgdorferi-spirocheet.Het is een minder bekende manifestatie van late lymeziekte, die huisartsen, medisch specialisten en zelfs dermatologen vaak niet of pas laat herkennen. Het klinisch beeld van ACA wordt gekenmerkt door het ontstaan van een blauwrode (livide) verkleuring met onscherp begrensd oedeem van de huid op de strekzijde van een extremiteit, meestal het onderbeen of de voet. Ook kunnen er extracutane manifestaties ontstaan, zoals perifere neuropathie. Deze symptomen zijn grotendeels onomkeerbaar, en daarom is het van belang om ACA tijdig te herkennen en te behandelen.
Nieuwe zoekfilters voor het vinden van relevante publicaties
Huisartsen hebben geregeld vragen waarop ze in online databases een antwoord proberen te vinden. Hoe vind je dan de meest relevante literatuur? Zoekfilters kunnen uitkomst bieden. Om het vinden van relevante publicaties in Pubmed, Ovid (Medline/Embase), Embase.com en Cochrane te vergemakkelijken hebben wij twee zoekfilters ontworpen en gevalideerd. We hebben zowel een sensitief filter (complete opbrengst, maar meer kans op ‘ruis’), als een specifiek filter (minder complete opbrengst, maar minder kans op ‘ruis’) gemaakt.
Acute suikerbuik
Bij acute buikpijn is het belangrijk de differentiaaldiagnose breed te houden, vooral als de patiënt een kind is. De buikpijn kan ook een extra-abdominale oorzaak hebben, zoals diabetische ketoacidose. De klassieke symptomen van diabetische ketoacidose zijn polyurie, polydipsie en versnelde ademhaling, maar soms staan abdominale verschijnselen op de voorgrond zoals braken, buikpijn en pijn bij palpatie. Een vingerprik voor glucose of een urinedipstick voor ketonen en glucose bieden in de spreekkamer snel informatie.
Richtlijn
Verschil in beleid bij primair versus secundair fenomeen van Raynaud
Het fenomeen van Raynaud is een aanvalsgewijs optredende verkleuring van de vingers en tenen na blootstelling aan kou of soms stress. Het primaire fenomeen van Raynaud is idiopathisch, en het beleid is gericht op het verminderen van symptomen. Het secundaire fenomeen van Raynaud heeft een specifieke oorzaak, zoals geneesmiddelengebruik of een systemische auto-immuunaandoening. Bij het secundaire fenomeen is een specifiek beleid vereist.
NHG Forum
Uitgelichte post HAweb Ledenforum: Onrust meningokokkenvaccins
Het loopt storm met vragen over het meningokokkenvaccin en ouders die willen dat hun kind gevaccineerd wordt. Wat doe je als huisarts met het RIVM-advies?
Interview met Niels Heins, huisarts en koploper wijkgericht werken
Niels Heins is huisarts in Krimpen aan den IJssel, een gemeente die al sinds de jaren zeventig vooroploopt in wijkgerichte aanpak. Heins deed met veel plezier mee aan een werksessie Samenwerken aan gezondheid in de wijk, legde contact en deed nieuwe inzichten op.
Herijking kernwaarden en kerntaken
Twintig denksessies, had de organisatie ingeschat. Maar door het enthousiasme van de huisartsen werden het maar liefst zestig denksessies over de toekomst van de Nederlandse huisartsenzorg. Een impressie van deelnemers in Middelburg, Brunssum en Utrecht.
Herijking huisartsenzorg
De samenleving en de gezondheidszorg veranderen ingrijpend, met grote implicaties voor huisartsen. Vanuit het project Toekomst Huisartsenzorg, een samenwerking tussen NHG, LHV, InEen en andere vakorganisaties, herijken huisartsen hun kernwaarden en kerntaken.
Column Rob Dijkstra: Ik ga je zien, doc
Dat zei een oudere patiënt tegen me bij het afscheid na een persoonlijk gesprek, een voorschot nemend op onze volgende afspraak. Het is een voorrecht dat patiënten mij hun persoonlijke leven toevertrouwen en dat ik duwtjes in de goede richting mag geven.
Zeldzame aandoeningen
Van alle Nederlanders heeft 1 op de 17 een zeldzame aandoening, gemiddeld 150 patiënten per huisartsenpraktijk. Met een tijdige diagnose kunt u gezondheidswinst behalen voor deze mensen.