2003, nummer 5

Jaargang

Nieuws

Medische publiekscommunicatie
‘De medische zaak is ons aller – individuele – belang en is daarmee tegelijk een publieke aangelegenheid.’ In deze eerste zin uit het voorwoord wordt de achtergrond geschetst waartegen dit boek over medische publiekscommunicatie moet worden gezien. Een groot aantal onderwerpen wordt door…
Ongewild gewichtsverlies
Ongewild gewichtsverlies is het schrikbeeld van iedere patiënt en medicus. Terecht stellen Van Gool et al. in H&W 2003(1) dat de diagnostiek met grote voortvarendheid ter hand moet worden genomen. Parallel daaraan verdient de in de loop der tijd ontstane suboptimale voedingsstatus – getuige het…
Palliatieve zorg 2
De twee recente artikelen over huisartsen en palliatieve zorg in H&W 2003(2) zijn een verheugend teken voor de groeiende aandacht voor dit onderdeel van de geneeskunde. De conclusie van Van den Muijsenbergh dat palliatieve zorg thuishoort bij elke huisarts, ondersteun ik van harte en wordt ook in…
Palliatieve zorg 1
Het onderzoek van Van den Muijsenbergh levert een welkome bijdrage aan het inzicht in de gecompliceerde zorg voor de terminale kankerpatiënten in onze huisartsenpraktijken. Zij accentueert het belang van een goede communicatie met patiënt en mantelzorgers en concludeert terecht dat de huisarts…
Anticholinerge bronchusverwijders versus bèta-2-mimetica bij exacerbaties van COPD
Achtergrond Acute exacerbaties van COPD geven een toename van mucussecretie en bronchusobstructie, wat leidt tot toename van kortademigheidsklachten, sputumhoeveelheid, purulentie en gevoelens van zwakte en algemeen onwelbevinden. Exacerbaties zijn veelal aanleiding voor patiënten om contact met…
Poetsen met water
Achtergrond Wondreiniging kan op verschillende manieren, variërend van gewoon kraanwater tot een isotone zoutoplossing. Het reinigen van een wond met een niet-toxische vloeistof zou niet alleen exsudaat en debris verwijderen, maar zo ook een optimale omgeving scheppen voor een goede wondheling…
Aanhouden van klachten na licht hoofdtrauma voorspelbaar
Hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid vlak na een licht hoofdtrauma voorspellen de ernst van posttraumatische klachten 6 maanden later. Dat komt overeen met de klinische indruk, maar er is nu ook bewijsmateriaal voor, afkomstig uit een Nederlands onderzoek bij 79 patiënten op een…
Culturele beleving van ziekte en zorg
Dit boek beoogt een handvat te geven voor de interpretatie en begeleiding van patiënten met psychiatrische beelden en een andere culturele achtergrond. Die andere culturele achtergrond moet ruim genomen worden; ook een religieuze subcultuur valt eronder. De Cultural Formulation of Diagnosis is…
Keuzen in de zorg
Dick Willems en Marjan Veldhuis hebben een interessant onderzoek gedaan over een belangrijk onderwerp: de rol van de huisarts bij het maken van keuzen in de zorg. De huisarts wordt algemeen gezien als de ‘poortwachter’ die de toegang tot de specialistische zorg bewaakt. Volgens de auteurs is er…
Anticonceptie voor mensen met een verstandelijke handicap
Over aandacht van de media heeft het rapport Anticonceptie voor mensen met een verstandelijke handicap , dat eind 2002 werd uitgebracht door de Gezondheidsraad niet te klagen. In feite gaat het dan ook over ouderschap voor verstandelijk gehandicapten, een onderwerp vol emotionele, juridische,…
Ziekte als theater
U zinkt weg in het prachtige pluche van een comfortabele stoel. Traag gaat de zaalverlichting uit. Het lange rode doek gaat statig op. Smaakvol licht kleurt het nog lege podium. Er is die spanning, vlak voor het echte begin. De voorstelling begint. Dokters zien dagelijks een dertigtal van deze…
De patiënt met artrose in de huisartsenpraktijk
De behandeling van artrose door de huisarts bestaat vooral uit ‘pappen en nathouden’. Pas in een laat stadium van de ziekte kan de orthopeed chirurgisch ingrijpen: de huisarts verwijst per jaar één op de zeven patiënten met artroseklachten naar de tweede lijn. De overigen zijn aangewezen op…
Allemaal gek
De Nationale Monitor Geestelijke Gezondheid bracht eind 2002 voor het eerst een jaarbericht uit: een boekje over het wel en wee van patiënten met psychische klachten en hun behandelaars. Het geeft beknopte, relevante informatie over epidemiologie, risicofactoren, beloop, preventie, diagnose en…
Walk-in centre
Ze zullen er hier ook wel komen, walk-in centres bemand met verpleegkundigen. In de VS en Canada zijn ze al heel gewoon en sinds kort ook in Engeland. Dat het aanbod de vraag bepaalt, wordt hier weer duidelijk. Een walk-in centre had in een half jaar bijna 12.000 consulten; de meeste patiënten…
Tovermiddel
Van Duppen et al. betogen op pagina 259 dat cognitieve gedragstherapie (CGT) in de huisartsenpraktijk goed uitvoerbaar is. Niet alleen werkt het bij chronisch vermoeide patiënten, maar het zou een panacee zijn voor allerlei problemen. Het NHG heeft inmiddels zelfs een aparte nascholingscursus…
Wereldwijd huisartsgeneeskundig onderzoek
De WONCA publiceerde vorig jaar – net als de Nederlandse huisartsen – een nieuwe omschrijving van het werkterrein van de huisarts. Begin maart namen 74 deskundigen uit 36 landen deze omschrijving als uitgangspunt voor een plan om huisartsgeneeskundig onderzoek te stimuleren. Onderzoek heeft als…
Voeding moet in de spreekkamer meer aandacht krijgen
Op 30 januari hield Jaap van Binsbergen zijn oratie ter gelegenheid van het aanvaarden van het ambt van hoogleraar Voedingsleer en Huisartsgeneeskunde in Nijmegen. De nieuwe hoogleraar, de eerste ter wereld met een dergelijke leerstoel, maakte duidelijk dat er altijd banden hebben bestaan tussen…
Corticosteroïden voorkomen adenotonsillectomieën
Intranasaal beclometason helpt soms een al geplande adenotonsillectomie voorkomen. Dat concluderen Italiaanse onderzoekers op basis van een enkelblind crossoveronderzoek bij 53 kindertjes in Napels. Kinderen met langdurige neusverstopping en een op de foto te groot adenoïd of klinisch te grote…
Kwaliteit van leven na behandeling van maagkanker
Degenen die na de diagnose maagkanker nog langere tijd in leven blijven, mogen van geluk spreken want die ziekte heeft een ongunstige prognose. Wat kan een patiënt nog, wat zijn zijn klachten en hoe beleeft hij zijn eigen gezondheidstoestand? Van 157 patiënten met maagkanker waren er op de…
Nieuw contract Engelse huisartsen moet kwaliteit verhogen
Binnenkort spreken de huisartsen in het Verenigd Koninkrijk zich uit over een nieuw contract tussen huisartsen en de NHS. Het contract regelt niet alleen een nieuw financieringssysteem, maar heeft als doel de kwaliteit van de huisartsenzorg sterk te verbeteren. Geld stuurt immers kwaliteit. Alle…

Wetenschap

Euthanasie
Heleen Weijers geeft in haar proefschrift een zeer volledig en boeiend overzicht van het proces van rechtsverandering, Alle participanten in het beschreven proces van rechtsverandering komen uitvoerig aan bod zoals politici, medici, ethici, theologen, juristen, filosofen en, niet te vergeten, de…
Wat is waar? Spelen met GGZ-cijfers
De geestelijke gezondheidszorg is als landelijk thema voor het kwaliteitsbeleid van 2002-2004 gekozen. De omvang van het probleem wordt daarbij als een van de argumenten aangevoerd voor de keuze van het onderwerp. Op het NHG-congres eind 2001 werden destijds cijfers over het aanbod van psychische…
Cognitieve gedragstherapie voor gewichtsreductie bij primaire obesitas
Het aantal Nederlanders met overgewicht stijgt. Was in het begin van de jaren tachtig ongeveer een derde van de Nederlandse bevolking boven de 20 jaar te zwaar, nu is dit percentage opgelopen tot ruim 40%. Vrouwen zijn minder vaak veel te dik dan mannen (38% tegen 47%). Bij ernstige obesitas…
De relatie tussen gewrichtsspleetversmalling en klinische symptomen bij volwassenen met pijn in de heup
De geringe relatie tussen radiologisch aangetoonde symptomen van artrose van de heup en klinische symptomen wordt veelal gepresenteerd als een welbekend feit. Deze relatie is echter vooral onderzocht in de open populatie en daarbij werd alleen het symptoom ‘aanwezigheid van pijn’ gebruikt om…
Dreigende miskraam in de eerste lijn
Vaginaal bloedverlies in het eerste trimester is de meest voorkomende klacht in de zwangerschap en leidt bijna altijd tot een bezoek aan de huisarts of gynaecoloog. De klacht treedt in 20% van alle zwangerschappen op, waarbij in ongeveer de helft van de gevallen een miskraam volgt, terwijl in…
De waarde van het plasdagboek bij oudere mannen met plasklachten
Plasklachten komen veel voor bij oudere mannen. Hoewel slechts een kwart van de mannen met deze klachten hun huisarts bezoekt, zal het aantal patiënten met plasklachten in de spreekkamer waarschijnlijk stijgen door vergrijzing en toegenomen aandacht voor dit probleem. In de NHG-Standaard…
Cochrane of Kwakrane?
Een gek kan meer vragen stellen dan 100 wijzen kunnen beantwoorden. Dit gezegde maakt de problemen tussen alternatieve geneeskunde en wetenschappelijk onderzoek direct duidelijk. Fabrikanten, belangengroeperingen, gelovigen en soms zelfs de overheid oefenen druk uit om onderzoek te doen naar de…

Praktijk

Omgaan met verlies
Als huisarts maak ik regelmatig situaties mee waarin patiënten geconfronteerd worden met verlies: verlies van hun gezondheid, zelfstandigheid, van hun leven, hun partner of van een kind. In de gesprekken daarover probeer ik hen bij te staan. In de afgelopen jaren begon ik me steeds meer af te…
Nieuwe rubriek ‘Leren van leden’
Toen In de praktijk anderhalf jaar geleden van start ging, werd een oproep gedaan aan de lezers. Hun werd gevraagd om de kwaliteitsverbeterende maatregelen die zij in de eigen praktijk hebben getroffen, te delen met hun collega's. Dan kunnen zoveel mogelijk mensen profiteren van de goede ideeën…
Praktijkinnovatie herhalingsreceptuur: On-line bestellen van recepten
Eenieder kiest zijn eigen oplossing voor de herhalingsreceptuur. Wij hebben er een nieuwe bij. Voor zover ons bekend uniek in Nederland. In het kort de procedure: _ De huisarts spreekt met de patiënt af welke medicatie hoe vaak kan worden herhaald, legt dit vast in de module ‘chronische medicatie…
Hoe hoort het eigenlijk?
In de kennistoets ziet de huisarts John Lanfers, 33 jaar oud, die waarschijnlijk last heeft van lawaaidoofheid. De klachten daarvan zijn gehoorverlies, vooral van de hoge tonen, en oorsuizen. Daarnaast kan iemand met perceptiedoofheid, zoals lawaaidoofheid, last hebben van ‘recruitment’, ofwel…
Cognitieve gedragstherapie: Win-winsituatie voor huisarts en patiënt
Veel is al gezegd over de categorie patiënten die met lichamelijk onverklaarde klachten veelvuldig het spreekuur bezoeken. Ze doen een groot beroep op de professionaliteit, het inlevingsvermogen en geduld van de huisarts, en vergen veel aandacht en tijd. Aangetoond is dat cognitieve…
Overgewicht bij kinderen: Dickie Dick als ‘rol’-model?
Het aantal kinderen met overgewicht en obesitas neemt de laatste decennia sterk toe. Zorgwekkend, want hierdoor ontstaan op latere leeftijd vele gezondheidsproblemen. Hoe komt het dat kinderen steeds dikker worden? En belangrijker nog: wat is ertegen te doen? Met gemarkeerde voeding,…
Slotzin
Beethoven en Mozart hadden het er al moeilijk mee: het vinden van de slotmaten van een symfonie. Er davert een haperend papapapaa… papapapaa… papapapaaaaaaaaa… door de zaal. Deze slotmaten hebben dan ook een uiterst voorspelbaar karakter – een afwisseling tussen dominant en tonica om precies te…
Vergeetachtigheid
Vergeetachtigheid is een klacht waarvoor patiënten vaker dan vroeger naar de huisarts gaan omdat zij niet meer zomaar aannemen dat ‘het bij het ouder worden hoort’. Vergeetachtigheid kan op zichzelf voorkomen, maar gaat vaak ook samen met andere cognitieve problemen, zoals traagheid,…
Behandeling van het chronisch-vermoeidheidssyndroom in de huisartsenpraktijk
Maria, een 45-jarige bejaardenverzorgster, ontwikkelde in 1999 cervico-brachialgieën en werd hierdoor langdurig arbeidsongeschikt. Op CT-scan werd een discushernia vastgesteld. Maria was bovendien reeds langdurig moe en had aspecifieke spierpijnen en slaapstoornissen. In april 2001 verwezen we…