2019, nummer 12

Komt een nieuwsbericht op het spreekuur… [Redactioneel]

‘Dokter, ik las in de krant dat er een nieuw middel is voor mijn klachten, is dat iets voor mij?’ ‘Oh, heeft u het bericht bij u? Laten we het eens doornemen,’ is mijn antwoord. Misschien steek ik er wat van op. Maar ik denk ook aan de Volkskrant van afgelopen zomer: ‘Waarom wetenschapsnieuws zo vaak onzin is, en wat we daaraan kunnen doen’.

Nieuw onderzoek naar de afbouw van antidepressiva

In Nederland krijgen meer dan 1 miljoen mensen antidepressiva voorgeschreven, vooral voor depressie. Onderhoudsbehandeling met antidepressiva verkleint de kans op terugval, maar heeft ook nadelen. Hoewel de NHG-Standaard Depressie op consensus gebaseerde adviezen geeft over het afbouwen van antidepressiva, is onduidelijk of, wanneer en bij wie antidepressiva kunnen worden afgebouwd. Nieuw onderzoek streeft ernaar behandelaars en patiënten handvatten te bieden bij het veilig afbouwen van antidepressiva.

Ondansetron voor kinderen met gastro-enteritis

Gastro-enteritis komt bij kinderen vaak voor. Soms is opname nodig voor rehydratie. Oraal ondansetron kan opnames voorkomen bij gezonde kinderen vanaf zes maanden, maar de huidige richtlijnen raden dit af. Actuele literatuur laat echter zien dat een eenmalige orale dosis ondansetron, gegeven door de huisarts, bij deze kinderen een goede overweging kan zijn.

Nieuw onderzoek naar klinische beslisregel voor pijn op de borst

Dagelijks melden zich 600 tot 1200 patiënten met pijn op de borst op het spreekuur van de huisarts. Uit angst een ernstige diagnose te missen, worden veel patiënten doorverwezen naar de tweede lijn. Dat is niet altijd nodig. Leids onderzoek richt zich op een nieuwe beslisregel om de huisarts te helpen een cardiale oorzaak uit te sluiten. Een dergelijke beslisregel kan onnodige verwijzingen voorkomen.

Bepalen van BSE en CRP overbodig bij aspecifieke klachten

Het was al bekend dat de toegevoegde waarde van ontstekingsparameters zoals CRP en BSE beperkt is voor het uitsluiten van pathologie (infecties, auto-immuunaandoeningen, maligniteiten) bij aspecifieke klachten. Nieuw onderzoek bevestigde dit weer eens en toonde ook aan dat het grote aantal fout-positieve testuitslagen leidt tot meer werk in de vorm van consulten, onderzoek en verwijzingen.

Abstracts voor congressen verschijnen vaak niet als artikel

Minder dan de helft van de abstracts voor congressen over sociale en biomedische wetenschappen verschijnt uiteindelijk als wetenschappelijk artikel. Onderzoeken die wel leiden tot een publicatie hebben vaker positieve en significante resultaten. Dit zorgt voor publicatiebias, wat een vertekend beeld kan geven bij systematische reviews en literatuuronderzoek.

Jonge Britse huisarts voelt zich onvoldoende voorbereid op de praktijk

Britse huisartsen hebben na het voltooien van hun opleiding vertrouwen in hun medisch handelen, maar hebben onvoldoende kennis over de praktijkorganisatie en ontwikkelingen in de zorg. Hierdoor kiezen de meeste jonge huisartsen voor een baan in loondienst bij praktijken van de National Health Service. Dat blijkt uit een kwalitatief onderzoek met 78 deelnemers.

Resectie van longmetastasen bezien per patiënt

Patiënten met longmetastasen kunnen in aanmerking komen voor metastasectomie. De operatie gaat gepaard met zowel een lage morbiditeit als mortaliteit, en ook de langetermijnresultaten zijn gunstig. Selectiebias speelt hierbij echter een grote rol: alleen patiënten die fit genoeg zijn, komen in aanmerking voor de behandeling. Dat blijkt uit een observationeel onderzoek en literatuuroverzicht van Nederlandse onderzoekers.

Nieuw onderzoek naar vroegtijdige identificatie van de palliatieve fase

Tijdige palliatieve zorg en Advance Care Planning (ACP) hebben een positief effect op de kwaliteit van leven van patiënten en hun naasten. In de praktijk blijkt identificatie van de palliatieve fase en de timing van ACP echter moeilijk. Nieuw Nijmeegs onderzoek richt zich op het ontwikkelen van een signaleringstool in het huisartsinformatiesysteem (HIS) die hierbij kan ondersteunen.

Ezetimibe, niets nieuws onder de zon?

Ezetimibe heeft een bescheiden effect op cardiovasculaire eindpunten als niet-fataal myocardinfarct en herseninfarct. Op harde eindpunten heeft het middel nauwelijks effect. Dat is de conclusie van een cochranereview naar secundaire preventie van cardiovasculaire ziekten en ezetimibe.

Cardiovasculaire events na staken statines bij 75-jarigen

Er is geen overtuigend bewijs voor de effectiviteit van statines als primaire preventie bij ouderen. Uit een Frans, retrospectief, observationeel cohortonderzoek onder 75-jarigen blijkt nu dat het stoppen van de statine de kans op een myocardinfarct of beroerte na gemiddeld 2,4 jaar met 30% verhoogt. Er zijn echter gerandomiseerde onderzoeken nodig om deze bevinding te bevestigen.

Vertrouwen in huisartsen blijft hoog

Vertrouwen in huisartsen is belangrijk voor effectieve huisartsenzorg. Op patiëntniveau leidt vertrouwen in de huisarts tot betere zorguitkomsten, bijvoorbeeld door het opvolgen van adviezen. Op samenlevingsniveau zorgt publiek vertrouwen in huisartsen (en andere instituties) voor goed functioneren van het zorgsysteem. In Nederland is het vertrouwen in huisartsen hoog.

Telefonische coaching bij stoppen met roken

Stoppen met roken is een kwestie van lange adem. (Aanvullende) telefonische coaching door een poh of via een telefonische zelfhulplijn kan daarbij helpen. Dat blijkt uit een recente cochranereview.

Burn-out en veiligheid in de Britse huisartsenpraktijk

Veel huisartsen ervaren uitputtingsgevoelens in hun werk. Deze blijken samen te hangen met administratieve taken en diensturen, en met gebrek aan ondersteuning. Bovendien is er een verband tussen uitputting en patiëntveiligheid, zo laat een onderzoek onder Britse huisartsen zien.

De evidence arena – een multilevelperspectief

De interactie tussen wetenschap, praktijk en beleid heeft, juist waar kennis een verschil kan maken, veel trekken van een arena. In deze evidence arena spelen niet alleen kennis en bewijsvoering, maar ook actoren en belangen een rol. Scheidend hoogleraar Knottnerus illustreert dit aan de hand van thema’s uit zijn ‘kennispraktijk’: omgaan met kennis en onzekerheid, vertrouwen en onafhankelijkheid, keuzes rond de verwerving van nieuwe kennis, traagheid in het inbouwen daarvan in de zorg en de discussie rond het begrip ‘evidencebased’. In de evidence arena moet de wetenschap een brede blik hebben en verantwoordelijkheid nemen op verschillende niveaus: haar ambacht, de praktijk, het beleid en de maatschappij.

Pijnbestrijding bij kinderen met otitis media acuta

Oorpijn is een veelvoorkomend symptoom van otitis media acuta (OMA) en staat centraal in de ziektebeleving van kinderen en hun ouders. In de praktijk blijken (huis)artsen niet altijd duidelijke adviezen over pijnstilling te geven, en zijn ouders bovendien terughoudend in het doseren van pijnmedicatie. Het is onduidelijk welke rol de ideeën van huisartsen en ouders over pijnbestrijding bij kinderen met OMA hierin spelen.

Ecg-casus ‘Twee in één’

Ongeveer tegelijkertijd melden zich twee patiënten aan de balie bij de huisarts met de vraag of ze tussendoor de huisarts kunnen spreken. Patiënt A: Man 71 jaar. Voorgeschiedenis: Hypertensie, TIA 4 jaar eerder (analyse: geen cardiale emboliebron gevonden). Medicatie: …

Ecg-casus ‘Twee in één’ [Antwoord]

Antidepressiva [Kennistoets]

Toets uw kennis

Een mislukte IUD-insertie na endometriumablatie

Na endometriumablatie voor hevig menstrueel bloedverlies blijft anticonceptie noodzakelijk, ook bij het ontstaan van amenorroe. Plaatsing van een intra-uterine device (IUD) is soms onmogelijk doordat na de ablatie adhesies kunnen ontstaan. Huisartsen kunnen vrouwen hierover informeren in het anticonceptieadviesgesprek. IUD-plaatsing tijdens de ablatieprocedure lijkt een goede optie, maar vereist verder onderzoek.

Wat gaat er fout met SPIN en SNOUT?

SPIN (hoge SPecificiteit rules IN) en SNOUT (hoge SeNsitiviteit rules OUT) zijn bekende ezelsbruggetjes voor de eigenschappen van een diagnostische test, maar hun waarde is afhankelijk van de prevalentie. Bovendien zijn ze maar beperkt geldig wanneer de sensitiviteit of specificiteit van een test wat lager is. Ik illustreer dit aan de hand van een vraag uit de Landelijke Huisartsgeneeskundige Kennistoets van april 2019.

Kleine kinderen en kinkhoest, een gevaarlijke combinatie

De diagnose kinkhoest is niet altijd meteen duidelijk en vereist laboratoriumonderzoek, dus een patiënt kan vrij makkelijk anderen besmetten. Voor de meeste mensen is het aanhoudende hoesten vooral vervelend, maar voor kleine kinderen kunnen de complicaties levensbedreigend zijn. Daarom worden zwangere vrouwen vanaf eind 2019 in het kader van het rijksvaccinatieprogramma gevaccineerd tegen kinkhoest, zodat het kind tot enige maanden na de geboorte beschermd is. Voor de huisarts blijft echter oplettendheid geboden: het is een diagnose die gemakkelijk gemist wordt.

Antidepressiva in de dagelijkse praktijk

Voor huisartsen is het niet altijd even gemakkelijk om patiënten te behandelen die depressief zijn en een antidepressivum willen gebruiken of daar juist mee willen stoppen. Wegen de voordelen van het gebruik op tegen de nadelen? Als behandelaar zult u bereid moeten zijn tot een open gesprek met uw patiënt. Als aanvulling op de (relatief beperkte) revisie van de NHG-Standaard hebben we een aantal concrete praktijkvragen op een rijtje gezet.

30-minutenbloeddrukmeting in de huisartsenpraktijk

Nu in veel huisartsenpraktijken een 24-uursbloeddrukmeter beschikbaar is, bestaat de mogelijkheid om in de praktijk de bloeddruk gedurende 30 minuten te meten. Deze meting onderscheidt zich van andere praktijkmetingen doordat bij de patiënt de bloeddruk automatisch gemeten wordt in afwezigheid van een zorgverlener. Door de gestandaardiseerde manier van meten en de afwezigheid van zorgverleners tijdens het meten zijn er minder meetfouten en wordt het wittejasseneffect gereduceerd of weggenomen.

Regionale werkafspraken implementeren met een digitale quiz

Tweemaal per week, vroeg in de morgen, ontvangen ruim tweehonderd huisartsen in de regio Zwolle een e-mail met een prikkelende meerkeuzevraag. De ontvanger die een antwoord aanklikt, krijgt direct een toelichting en een verwijzing naar bijvoorbeeld de plaatselijke werkafspraak of de betreffende NHG-Standaard. Vraag, antwoord en toelichting nemen nog geen minuut in beslag. Meer dan de helft van de huisartsen reageert. Het systeem lijkt bij te dragen aan het attenderen van huisartsen op de werkafspraken en richtlijnen.

Herziene behandelrichtlijn Urticaria en angio-oedeem

Urticaria (synoniemen: netelroos, galbulten) zijn hevig jeukende rode, licht verheven kwaddels op de huid van verschillende omvang en vorm die plotseling ontstaan en zonder behandeling binnen minuten tot 24 uur verdwijnen. Angio-oedeem (synoniem: Quincke’s oedeem) is een meer pijnlijke dan jeukende zwelling van diepere weefsels (gelaat, mond-/keelholte, genitalia, handen, voeten en minder vaak het maag-darmkanaal), die 24-72 uur kan aanhouden. De herziene NHG-Behandelrichtlijn Urticaria en angio-oedeem geeft aanbevelingen voor de diagnostiek en het beleid bij urticaria en/of angio-oedeem.

Veelgestelde vragen over kinkhoestvaccinatie voor zwangere vrouwen

Vanaf 16 december 2019 wordt de maternale kinkhoestvaccinatie opgenomen in het rijksvaccinatieprogramma. Vanaf die datum kunnen zwangere vrouwen bij jeugdgezondheidszorg terecht om de vaccinatie te halen. Vanaf 2 december worden zij hierover geïnformeerd door hun verloskundig zorgverlener.

Herziene NHG-Standaard Schouderklachten: aanpassing terminologie en plaatsbepaling echografie

De NHG-Standaard Schouderklachten is herzien. De NHG-Standaard sluit door een nieuwe indeling in drie typen schouderklachten beter aan bij de terminologie die orthopeden, fysio- en oefentherapeuten gebruiken. Ook is de plaats van echografie verduidelijkt.

Kritisch blijven

Precies dertig jaar geleden werden de eerste NHG-Standaarden gepubliceerd in het decembernummer van H&W. Ik was toen net met mijn huisartsopleiding begonnen. Daarin was veel aandacht voor gesprekstechnieken en consultvoering, de zachte kanten van het vak. De NHG-Standaarden werden positief ontvangen, maar maakten toen nog geen deel uit van het curriculum. Ze moesten zich eerst nog bewijzen. Dat bleek ook uit de vele kritische reacties van leden. Er werd gewaarschuwd voor ‘kookboekgeneeskunde’ die de kunst ondergeschikt zou maken aan de kunde. In korte tijd werden de standaarden echter door de beroepsgroep aanvaard en door velen beschouwd als onmisbare basis voor de huisartsgeneeskunde. En de kritische reacties verdwenen.

NHG-producten ondersteunen terugdringen roken

In het deelakkoord Roken, onderdeel van het vorig jaar gepresenteerde Nationaal Preventieakkoord, zijn nieuwe maatregelen opgenomen om roken terug te dringen.

Ondersteunde zelfzorg: de normaalste zaak van de wereld

Hoe ondersteunen we mensen met een chronische aandoening zó dat ze hun gezondheid zoveel mogelijk zelf kunnen managen? Zodat zij een hogere kwaliteit van leven ervaren, de arbeidslast van zorgverleners afneemt en de zorgkosten dalen? Met die vraag zijn patiënten, zorgaanbieders en verzekeraars de afgelopen jaren gezamenlijk aan de slag gegaan in de coöperatie Zelfzorg Ondersteund (ZO!).

Vernieuwde blauwdruk HIS

HIS-Referentiemodel versie 2019 is uit. In deze blauwdruk zijn nieuwe wensen van huisartsen opgenomen en beschreven voor HIS-leveranciers.

Succesvol NHG-Congres 2019 over complexe huisartsenzorg

In het MECC in Maastricht kwamen vrijdag 15 november ruim 1.300 huisartsen bijeen voor het jaarlijkse NHG-Congres. Het thema luidde ‘Relax, ’t is gewoon complex!’.