2002, nummer 8

Jaargang

Nieuws

Gedigitaliseerde moeder
Is moeder voor velen dé bron van informatie alvorens wel of juist niet naar de dokter te stappen, als we de e- profeten moeten geloven dan is alles anders sinds de komst van internet. Een beetje patiënt of nog-niet-patiënt informeert zich via medische websites of andere bronnen op internet…
Bevroren tijd
In april 1965, toen nog links nog iets voorstelde en Nederland overzichtelijk leek, publiceerde het inmiddels al lang opgeheven socialistische dagblad het Vrije Volk een vijftal artikelen over de problemen van de huisarts. Mooie koppen: ‘Het aantal huisartsen vermindert onrustbarend’, ‘Huisarts…
Toegedekte emoties
Hoogleraar medische sociologie Gerhard Nijhof houdt zich al tientallen jaren bezig met ziekteverhalen. Al die kennis kwam in een ander perspectief te staan vanaf het moment dat hij darmkanker kreeg. Hij schreef over zijn ervaringen een boek: Ziekenwerk . In het voorwoord vergelijkt hij dit boek…
Voeding en leefstijl als risicofactoren voor harten vaatziekten
Dit boek is vlot geschreven en geeft op een compacte wijze informatie over het effect van gezonde voeding en leefstijl op het risico voor hart- en vaatziekten. Het boek beslaat drie hoofdstukken. In het eerste hoofdstuk wordt het ongunstige effect van een te hoge serumcholesterol-spiegel…
Ouder- en Kindzorg
Dit boek geeft een oriëntatie in de OKZ (ouder- en kindzorg) aan artsen die in deze sector gaan werken en biedt ondersteuning bij de applicatiecursus die voor deze artsen en voor huisartsen in opleiding verplicht is. Het gehele zorgaanbod komt aan de orde met het basistakenpakket voor de…
Verloskundige zorg
‘Het aantal kunstverlossingen is veel te hoog.’ Met deze oneliner begint dit boek, vrij snel gevolgd door de volgende: ‘Inleidingen vormen de belangrijkste oorzaak voor iatrogene baringspathologie.’ Dit is volgens de auteurs te verbeteren door de introductie van ‘preventive support of labour’. De…
Euthanasie en hulp bij zelfdoding
In de serie Recht der Werkelijkheid is een bundel verschenen met een aantal opmerkelijke artikelen over euthanasie en hulp bij zelfdoding. Deels zijn ze een voorstudie voor het officiële rapport dat door minister Borst is toegezegd aan de Commissie voor de Rechten van de Mens. Deze commissie…
Economische implicaties van nieuwe diabetesrichtlijnen
Op initiatief van de Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) ontwikkelde het CBO richtlijnen voor de behandeling van diabetes. Dit boek geeft de resultaten weer van economische evaluaties die betrekking hebben op deze richtlijnen. In dergelijke evaluaties worden gezondheidszorgprogramma's altijd…
Kwartiermaken voor mensen met een psychiatrische achtergrond
In dit boek staat ‘kwartiermaken’ of ‘ruimte maken’ in de maatschappij voor mensen met een psychiatrische achtergrond, de vreemde ander, centraal. De auteur benadrukt dat de samenleving daarbij ‘frictie’, een ‘ongemakkelijkheid’, strijdigheid ervaart. In varianten van kritische of antipsychiatrie…
Opioïden voor palliatie van dyspnoe bij terminale ziekte
Achtergrond Dyspnoe is een vaak voorkomende klacht bij ernstige progressieve en terminale aandoeningen zoals (long) kanker, COPD, hartfalen en ALS. Allereerst moet de onderliggende aandoening worden behandeld, maar vaak is dat niet voldoende. De diverse mogelijkheden voor symptomatische…
Sport als religie
Nederland heet een geseculariseerd land te zijn, maar naar mijn mening zijn oude religies eenvoudigweg vervangen door één nieuwe: sport. De invloed hiervan op ons leven kan nauwelijks overschat worden. Niet alleen via de overheid (subsidies, politie-inzet), maar ook door het eten van…
Herziening richtlijnen voor auteurs
Huisarts en Wetenschap volgt sinds 1984 de ‘Uniform requirements for manuscripts submitted to biomedical journals’ (Vancouver-stijl). De tekst van deze richtlijnen voor auteurs wordt van tijd tot tijd integraal afgedrukt in internationale tijdschriften als de British Medical Journal en de…
Buiten lucht
Benauwdheid heeft iets existentieels (in het boek Job is zelfs sprake van ‘Ik wil spreken in de benauwdheid van mijn geest’). Begrijpelijk, want zonder lucht valt weinig van het leven te genieten. Ademloos willen wij hooguit uit bewondering zijn. De confrontatie met benauwdheid kan beangstigend…
Braakland
Regelgeving en praktijk lijken soms wel aparte werelden. Regels voor de omgang met vuurwerk zijn er te over, maar die behoedden Enschede niet voor een ramp. Een ander voorbeeld, uit de gezondheidszorg is de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Bopz). De moeizaam ontstane wet…
Verwijscijfers van ziekenfondspatiënten dalen verder
Het aantal nieuwe verwijzingen van ziekenfondsverzekerden naar de tweede lijn is net zoals in de jaren 1996 -1999 in 2000 opnieuw gedaald (zie figuur 1 ). In 2000 verwees de huisarts 169 per 1000 ziekenfondsverzekerden naar de tweede lijn. Sinds 1996 daalt het aantal verwijzingen van…
Metformine en bewegen
Metformine lijkt voor alles goed, maar mocht binnenkort te lezen zijn dat metformine slikken effectief is om diabetes te voorkomen, bedenk dan dat afvallen en meer bewegen tweemaal zo effectief is. Op 27 verschillende plaatsen werden 3234 mensen met een verhoogd risico op diabetes gerekruteerd…
De ‘fetal origins’ hypothese
Dat niet alleen genetische, maar ook omgevingsfactoren een belangrijke rol spelen in het ontstaan van chronische aandoeningen was het onderwerp van de Spinoza-lezing van prof. David Barker op 16 mei in het AMC te Amsterdam. Zijn lezing had the fetal origins hypothesis als onderwerp. Deze…
Empirie als kunst
‘Er is natuurlijk niets op tegen dat er medici zijn die de kunstgeschiedenis reduceren tot illustraties bij hun uiterst belangrijke bezigheden, maar verwacht niet dat een serieuze kunsthistoricus het een interessante intellectuele uitdaging vindt om de plaatjes te produceren bij de praatjes van…
Euthanasie
De Vereniging voor Filosofie en Geneeskunde houdt op zaterdag 28 september een symposium over Ondraaglijk lijden (VU Auditorium, Amsterdam). Ontwikkelingen als de ‘zaak Brongersma’ en de inwerkingtreding van de euthanasiewet maken reflectie en verdieping met betrekking tot dit thema actueel…
Meningokok-C
In de vaccinatiecampagne tegen meningitis-C moeten 3,5 miljoen kinderen worden ingeënt. Huisartsen schreven in de eerste drie maanden van dit jaar 240.000 meningitis-C-vaccins voor. Voor het voorkómen van deze ernstige, maar relatief zelden voorkomende aandoening hadden ouders met elkaar dus 14…
Weerstand opbouwen
Voor 1940 was een goede dokter iemand die goed kon diagnosticeren, een duidelijke prognose kon geven en dit alles met de nodige empathie kon meedelen aan de patiënt. Slechte dokters schreven medicijnen voor, het merendeel onwerkzaam. Anno 2002 is die goede dokter iemand die goed diagnosticeert,…
Misverstanden over antidepressiva
Antidepressiva zijn succesnummers in de farmacotherapie. Ze worden aangeprezen als effectief en vrouwvriendelijk en geadviseerd in de NHG-Standaard Depressie. Paroxetine steeg in de geneesmiddelen top-10 van de tiende plaats in 2000 naar een vierde plaats in 2001. Dit bij een totaal aantal…
Roken: stoppen en opnieuw beginnen
Roken is een belangrijke en enigszins beïnvloedbare risicofactor voor het krijgen van hartvaatziekten. Huisartsen moeten volgens de richtlijnen het al dan niet roken vastleggen en de rokers aanraden te stoppen. In Belfast werd het rookgedrag van patiënten met angina pectoris 5 jaar lang gevolgd…
Medicatie om af te vallen
De New England Journal of Medicine wijdde een overzichtsartikel aan de behandeling van overgewicht: iets minder dan een kolom aan de niet-farmacologische benaderingen en acht pagina's aan medicamenteuze mogelijkheden. Dieet is gedurende een beperkte tijd effectief en wordt bijna altijd gevolgd…

Wetenschap

Voorschriften voor antidepressiva in de huisartspraktijk
In recente publicaties over het voorschrijven van antidepressiva in Nederland bleek sprake van een duidelijke verschuiving in de richting van selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI') in de periode tussen 1993-1998. In 1998 betrof 69% van de voorschriften een SSRI en 17% een tricyclisch…
Blijven we artrose behandelen met paracetamol?
Volgens de continue morbiditeitsregistratie (CMR) staat artrose in de ranglijst naar frequentie van vóórkomen van aandoeningen van het bewegingsapparaat bij vrouwen op de derde plaats, nog vóór lage-rugpijn. Bij mannen komt artrose na lage-rugpijn. De klachten die bij artrose het meest op de…
De leugen in het kwadraat of min maal min is plus
De onschuldigheid waarmee ik gestrikt werd voor dit essay… De even achteloze suggestie: ‘Het “makkelijkst” is het verhaal van Brodkey. Niet te lang, herkenbare materie.’ Hoe kon men weten, dat de herkenbaarheid van de problematiek mij bijna fysiek pijn zou doen? Laat ik echter eerst, veilig,…
Behandeling van matig verhoogde homocysteïnespiegels is prematuur
In 2001 verscheen het rapport Homocysteïne en hart- en vaatziekten van de Nederlandse Hartstichting; hierin is de medisch-wetenschappelijke kennis over deze materie duidelijk en betrekkelijk volledig op een rij gezet. Van Binsbergen, Verschuren en Blom geven in hun artikel een toelichting…
Hyperhomocysteïnemie: opsporen en behandelen?
Onlangs is het rapport Homocysteïne en hart- en vaatziekten van de Nederlandse Hartstichting verschenen. Het doel van het rapport is de pathofysiologische, epidemiologische en vooral ook praktische betekenis van hyperhomocysteïnemie in kaart te brengen. Al geruime tijd is er discussie over…

Praktijk

Kortademigheid
Kortademigheid of dyspnoe is een subjectieve sensatie die kan worden omschreven als een abnormale en onaangename gewaarwording van (moeilijkheden met) de ademhaling. Zowel de subjectieve beleving als meer objectieve bevindingen zijn van belang voor het vaststellen van het probleem en de…