Alle nummers
Archief tijdschrift

2018, nummer 11

Jaargang
61
Download dit nummer (PDF)

Nieuws

  • Nieuw onderzoek naar beloop van SOLK

    Onderzoeken naar het langetermijnbeloop van SOLK zijn schaars. Beter zicht op het beloop en de in stand houdende mechanismen kan helpen patiënten met risico op langdurige SOLK eerder op te sporen en te begeleiden. Amsterdamse onderzoekers zijn daarom gestart met een cohortonderzoek waarin zij 325 patiënten met SOLK gedurende vijf jaar volgen.

  • Ontwikkelingen en dilemma’s in de psychiatrie

    Frans Zitman, emeritus hoogleraar psychiatrie, beschrijft ruim een eeuw psychiatrie vanuit filosofisch perspectief. De relatie tussen hersenen en geest staat hierbij centraal. Het boek biedt een goed overzicht van de ontwikkelingen in de psychiatrie en van de dilemma’s door de tijd heen. Vele aspecten komen aan de orde, zoals het biomedisch model, de psychosomatiek, de antipsychiatrie, de narratieve psychiatrie en de nieuwe ggz.

  • De DSM en het levensverhaal

    Dit naslagwerk werd oorspronkelijk uitgegeven door de American Psychiatric Association. Dat is merkbaar: de DSM-classificatie krijgt veel aandacht, net als antidepressiva, ook bij (beginnende) dementie. De casuïstiek is uitgebreid en persoonlijk en vergroot de nieuwsgierigheid naar ouderen met psychisch lijden.

  • Ja, dat moet nu [Redactioneel]

    Het is de laatste patiënt in de dienst. U opent het dossier en zucht. Een vrouw die suïcidaal is. Dan bekruipt je soms het gevoel: moet dat nu? Kan dat niet wachten tot morgen?

  • Psychische problemen bij kinderen in de eerste lijn

    Bijna de helft van de kinderen met psychische problemen wordt niet herkend in de eerste lijn. Hoe kan de huisarts deze kinderen beter herkennen?

  • Bewegen helpt ook tegen depressie

    Mensen die veel bewegen hebben minder kans op een depressie. Dat concluderen de auteurs van een meta-analyse waarin de resultaten van 49 onderzoeken zijn meegenomen. Hoeveel je dan precies moet bewegen, is helaas nog niet duidelijk.

  • Lichttherapie niet alleen voor winterdepressie

    Lichttherapie is een reguliere behandeling van winterdepressie. De laatste jaren is er ook veel onderzoek gedaan naar de effecten van lichttherapie bij diverse andere stemmingsstoornissen. Deze CAT laat zien dat lichttherapie ook bij niet-seizoensgebonden depressie effectief kan zijn en veilig kan worden toegepast. Het bewijs daarvoor is weliswaar beperkt, maar de bijwerkingen zijn mild. Daarom is lichttherapie bij depressie in elk geval te overwegen.

  • Webtip Trimbos-instituut over alcohol, drugs en roken

    Deze webtip bevat maar liefst drie sites van het Trimbos-instituut die de moeite waard zijn om even te bekijken en toe te voegen aan uw favorietenlijstje.

  • Slaaptherapie via de app werkt

    Slaapproblemen komen veel voor. Bekend is dat cognitieve gedragstherapie hierbij effectief is. Nieuw is dat dezelfde therapie via een app ook werkt, zo blijkt uit een recent Nederlands onderzoek.

  • Een groene omgeving helpt tegen depressie

    Een groene omgeving heeft een positief effect op de mentale gezondheid. Utrechtse onderzoekers vonden een lineair verband tussen het percentage groen oppervlak en voorschriften van antidepressiva. Er blijkt minimaal 28% groene omgeving nodig te zijn voor positieve gezondheidseffecten, maar het beste effect wordt bereikt bij een percentage van 79%.

  • Verschil in genotype heeft invloed op effect escitalopram

    Het CYP2C19-enzym bepaalt mede de snelheid waarmee de SSRI escitalopram in het lichaam wordt opgenomen. Onderzoekers uit Oslo ontdekten dat patiënten vaker stoppen met escitalopram wanneer zij een genetische predispositie hebben voor een traag, snel of zeer snel metabolisme van het CYP2C19-enzym. Artsen moeten hierop bedacht zijn als behandeling met escitalopram niet of onvoldoende aanslaat.

  • Diagnose ggz voor verbetering vatbaar

    Het herdiagnoseproject van de Gelderse ggz-instelling GGNet is uitgebreid in de pers geweest. Bij maar liefst 27% van de patiënten werd de hoofddiagnose gewijzigd. Die uitkomst onderstreept dat we ook als huisarts samen met de patiënt de diagnose regelmatig moeten evalueren.

  • Zoektocht naar het beste antidepressivum

    ​​​​​​​Antidepressiva hebben een gunstig effect bij de behandeling van depressies en er zijn veel verschillende middelen op de markt. Het valt echter niet altijd mee om uit het enorme aanbod een verantwoorde keuze te maken. Sommige antidepressiva werken beter dan andere en ook het aantal uitvallers door bijwerkingen kan per antidepressivum verschillen. Deze meta-analyse zet de antidepressiva voor patiënten met een ernstige depressie op een rijtje en biedt een overzicht van de combinaties van effectiviteit en bijwerkingen.

  • Interventies voor minder chronisch opiatengebruik

    Ook in Nederland is chronisch, medicinaal opiatengebruik een groeiend probleem. Er bestaan diverse afbouwbehandelingen zoals mindfulness, acupunctuur en cognitieve gedragstherapie, maar de effecten hiervan zijn wisselend. Voorkomen van chronisch gebruik door terughoudendheid bij (herhaald) voorschrijven blijft van belang. Dat is de conclusie van een Cochrane-review over een klein aantal onderzoeken.

  • Toename illegale opioïdenhandel bij strikter voorschrijfbeleid

    Nederlandse huisartsen schrijven steeds vaker opioïden voor. Onlangs deden pijndeskundigen een oproep in de media tot matiging. In de Verenigde Staten, waar het opioïdengebruik veel hoger ligt, werd in 2014 een strikter voorschrijfbeleid ingevoerd voor hydrocodone, een opioïde met zwakkere werking dan oxycodon. Onderzoekers gingen na wat het effect daarvan was en zagen vervolgens een toename van de illegale online opioïdenhandel.

Wetenschap

  • Mindfulness voor patiënten

    Er bestaan, ook onder professionals in de eerste lijn, nog steeds veel misverstanden over mindfulness. Dat is jammer, omdat steeds duidelijker wordt dat mindfulness-based interventies wel degelijk waardevol zijn voor patiënten met psychische klachten in de huisartsenpraktijk. Uit een recente meta-analyse bleek dat mindfulness vooral effectief is bij depressie, chronische pijn en verslaving. Bij het voorkomen van een recidief bij recidiverende depressie is Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) even effectief gebleken als antidepressiva, al bleek het helaas niet te beschermen tegen een terugval na stoppen met antidepressiva. Mindfulnesstraining is lastig vol te houden voor patiënten met een chronische therapieresistente depressie, maar diegenen die de training afmaken, hebben wel minder last van depressieve klachten.

  • Jeugd-ggz? Terug naar vroeger graag

    In 2015 werd de nieuwe Jeugdwet ingevoerd, ondanks heftige protesten uit het veld. Gemeenten werden verantwoordelijk voor de organisatie van alle vormen van jeugdhulp, waaronder de geestelijke gezondheidszorg voor kinderen en jeugdigen met psychische aandoeningen. Wat is daarvan terechtgekomen en wat merken huisartsen ervan?

  • Zelfhulp om terugval in een depressie te voorkomen

    Preventieve cognitieve therapie (PCT) is een zelfhulptherapie voor de eerste lijn, ontwikkeld om terugval in een depressie te voorkomen. Onderzoek bevestigt het hoge risico op terugval na een depressieve episode. Een psychologische zelfhulpinterventie met begeleiding van de poh-ggz blijkt een welkom alternatief voor gebruikelijke zorg, waaronder antidepressiva.

  • Huisartsen hebben unieke waarde bij psychische problematiek

    Door de invoering van het ggz-stelsel komt de huisartsenzorg voor mensen met psychische problemen onvoldoende tot zijn recht. De wachttijden in de ggz en vergoedingssystematiek op basis van de DSM vormen een bedreiging voor de poortwachtersrol van huisartsen. De laatsten moeten daarom overtuigder zijn van hun bekwaamheid en zinvolle bijdrage aan de zorg voor patiënten met psychische problematiek. Samenwerking met ggz-partijen zal hierbij helpen.

  • PsyScan: effectief hulpmiddel bij psychische klachten

    Diagnostiek van psychische klachten is lastig. Om huisartsen daarin te ondersteunen, is PsyScan ontwikkeld.

  • Internettherapie voor insomnie vermindert ook depressieklachten

    Mensen met zowel insomnie als depressieklachten gaan op beide terreinen vooruit na het volgen online cognitieve gedragstherapie voor insomnie.

  • Steeds belangrijkere rol huisartsenpraktijk bij psychische problemen

    De invoering van de basis-ggz had een grote invloed op de zorg voor patiënten met psychische problemen in de huisartsenpraktijk. In de periode 2010-2014 kregen zowel huisartsen als praktijkondersteuners-ggz steeds meer patiënten met psychische problemen op consult. Poh’s-ggz namen geen patiënten over van de huisarts, maar leverden vooral aanvullende zorg aan patiënten die voorheen waarschijnlijk geen hulp zouden hebben gekregen of die verwezen zouden zijn. Huisartsen schreven tussen 2011 en 2015 niet minder, maar iets meer antidepressiva voor bij angst of depressie, hoewel zij met de komst van de poh-ggz meer behandelopties hebben. Huisartsen komen door de recente ontwikkelingen voor extra uitdagingen te staan.

Praktijk

  • Kennistoets depressie

    Deze kennistoets gaat over enkele artikelen met het thema depressie. Ze zijn gepubliceerd in het themanummer van H&W over ggz (nr. 11).

  • Over depressie en wat je helpt

    Op Allesgoed.org vertellen mensen over hun depressie, maar ook over wat ze helpt in het dagelijks leven. Alles Goed is een project van mensen uit de media en de gezondheidszorg, zoals huisarts Vincent de Schepper, bestuursvoorzitter van GGZ Nederland Jacobine Geel, en directeur van fotopersbureau Hollandse Hoogte Bas van Beek.

  • Let op kinderen van ouders met psychische problemen

    Kinderen van Ouders met Psychische Problemen (KOPP), hebben een verhoogd risico op somatische klachten en psychische stoornissen. Erkennen van de invloed van psychische aandoeningen op de ouder-kindrelatie maakt het mogelijk het hele gezin te betrekken bij de behandeling van de klachten van het kind. Dan kan ook preventieve hulp worden geboden aan de partner en de andere kinderen.

  • Samenwerking tussen huisarts en poh-ggz in de praktijk

    Huisarts Lilian Grupping en poh-ggz Anita van Ingen zijn respectievelijk huisarts en poh-ggz in aanpalende praktijken in de Achterhoek. Daarnaast werken ze als kaderhuisarts en consulent ggz. Doel is de samenwerking tussen huisarts en poh-ggz in de regio beter op de kaart te zetten, nu de geestelijke gezondheidszorg steeds meer bij de huisarts terechtkomt. Waar lopen zij tegenaan? Wat gaat goed en wat kan beter?

  • Partydrugsgerelateerde klachten

    Jonge drugsgebruikers praten niet makkelijk met hun huisarts over drugsgebruik. Ze generen zich, vrezen dat hun ouders het te weten komen of denken dat hun huisarts deze specifieke klachten niet zal kennen. Omgekeerd weten huisartsen vaak niet wie risico lopen en wat de risico’s van deze middelen zijn, of wat interacties zijn met medicatie. Het is bovendien lastig om betrouwbare informatie te vinden voor professionals, gebruikers en ouders. Doel van dit artikel is het vergroten van kennis en herkenning van aan partydrugs gerelateerde klachten.

  • Methodisch werken met het KOP-model bij psychische klachten

    Na de herstructurering van de ggz behandelen de huisarts en poh-ggz steeds meer patiënten met psychische klachten. Het KOP-model biedt een structuur voor die behandeling. Op basis van een analyse van de anamnese gericht op klachten, omstandigheden en persoonlijke stijl komen de huisarts en poh-ggz samen met de patiënt tot een acceptabele en begrijpelijke probleemdefinitie. Voor de vervolgstappen beschrijven we generieke interventies die goed in de huisartsenpraktijk uitgevoerd kunnen worden.

  • Begeleiden van patiënten met een ernstige psychische aandoening

    Sinds de budgettering van de gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg is de begeleiding van mensen met een ernstige psychische aandoening (EPA) steeds vaker een taak van de huisarts/poh-ggz en de wijkteams. Hoe begeleid je een patiënt met een ernstige psychische aandoening?

  • Acute psychiatrie voor de huisarts

    Het komt niet vaak voor dat mensen in acute psychische nood een beroep doen op de huisarts, maar als dat gebeurt is het indringend en intensief voor alle betrokkenen: huisarts, poh-ggz en patiënt, maar ook naasten en ggz-behandelaars. Samenwerking met alle partijen is daarom essentieel. De Generieke module Acute Psychiatrie geeft handvatten voor deze samenwerking.

  • Struikelblokken bij de implementatie van de poh-ggz-jeugd

    Met de invoering van de nieuwe Jeugdwet in 2015 is de jeugdzorg overgeheveld naar de gemeente. Het uitgangspunt is om jeugdigen en gezinnen zo snel en zo dichtbij mogelijk de juiste hulp te bieden, met aandacht voor (kosten)effectiviteit. Hierbij past het inzetten van een praktijkondersteuner-ggz-jeugd (poh-ggz-jeugd). Uit een pilotonderzoek, dat in samenwerking met verschillende gemeenten is uitgevoerd, blijkt dat de poh-ggz-jeugd aan alle verwachtingen voldoet. Toch blijkt daarna de structurele implementatie complex en vol hindernissen.

  • Roos Grefkens over haar leven met (zonder) depressie

    Het belang van ervaringskennis dringt steeds meer door in de geneeskunde, zeker in de ggz. Hoog tijd dus om in H&W een patiënt aan het woord te laten. Roos Grefkens (58) kreeg ruim 25 jaar geleden de diagnose depressie: “Ik kreeg eindelijk bevestiging van wat ik diep in mezelf altijd al voelde.”

  • Specifieke consultvaardigheden bij zorgmijders

    Een standaardbejegening kan bij zorgmijders tot ongewilde resultaten leiden, zoals miscommunicatie, conflicten of relatiebreuken. Als huisarts blijft u echter verantwoordelijk voor passende zorg. Dit vraagt om een flexibele houding, waarbij u zich aan de zorgmijder aanpast. Maar hoe doet u dat? In dit artikel komen enkele consultvaardigheden aan de orde die nuttig zijn bij zorgmijders.

  • Consultatie bij ggz-vragen, hoe pak je dat aan?

    Huisartsen en praktijkondersteuners-ggz zetten zich in voor de psychische gezondheid van hun patiënten, maar zitten soms met vragen waarop ze het antwoord niet weten. In zulke gevallen kan consultatie met een ggz-deskundige uitkomst bieden. De kunst is om dan een consultatievraag te formuleren die iets oplevert, wat vraagt om reflectie op de problematiek. Hoe werkt consultatie en hoe kunt u deze het beste organiseren?

NHG Forum

  • Afbouwen antidepressiva

    Door gebrek aan wetenschappelijke onderbouwing geven de bestaande richtlijnen weinig houvast voor de wijze van afbouwen van antidepressiva. Wel is bekend dat het afbouwen niet altijd eenvoudig is.

  • Column Rob Dijkstra: PGO

    De persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO), een app of een website waarin de patiënt gezondheidsgegegevens kan verzamelen en gebruiken, staat ter discussie. Zorgverleners zouden er niet veel van verwachten; de ontwikkeling kost veel geld, in het buitenland valt het gebruik tegen; er zijn onwaarschijnlijke verwachtingen van kostenbesparingen beschreven.

  • Geef uw mening over toekomst huisartsenzorg

    Met welke kernwaarden en kerntaken gaan de huisarts en de huisartsenzorg de toekomst in? Met deze vraag startte het NHG samen met LHV, InEen, HRMO, LOVAH, IOH, LHOV en VPHuisartsen het project ‘Toekomst Huisartsenzorg’.

  • Uitgelichte post HAweb Ledenforum: Doelmatig voorschrijven

    Margriet Bouma, NHG: ‘Doelmatigheid is een speerpunt in NHG-richtlijnen; door die te volgen kies je doelmatig. Het NHG-Standpunt NHG-Werkwijze keuze geneesmiddelen maakt duidelijk hoe we dat doen.

  • Interview met Ietje de Vries over ggz in Friesland

    In deze rubriek portretteren we huisartsen die iets bijzonders doen. Ietje de Vries, kaderhuisarts in het Friese dorp Beetsterzwaag, is vraagbaak ggz voor de gehele provincie Friesland. Ook landelijk is ze actief, als opleider, als boekauteur en in talloze samenwerkingsverbanden.

  • Aanpassing herregistratie-eisen

    Huisarts Jan Dirk Beugelaar is lid van het College Geneeskundige Specialismen (CGS) dat in 2016 eisen voor herregistratie herzag voor specialisten, dus ook voor huisartsen: ‘Behalve uren maken moet je vanaf 2020 ook reflecteren op de kwaliteit van je werk.’ Het NHG ontwikkelde het visitatieprogramma om aan een van de eisen te voldoen. Gespreksleider Cor Vernooij vertelt wat u bij het visitatiegesprek kunt verwachten.