2003, nummer 4

Jaargang

Nieuws

Het nut van tijdschriften
Een beetje wetenschappelijk tijdschrift heeft een systeem van peer review. Op die manier denken redacties te kunnen schiften in goed en minder goed onderzoek. Lezers kunnen nu eenmaal niet alles lezen en het is de taak van redacties hen alleen goed onderzoek voor te schotelen. Het schiften gaat…
Oncologie in de praktijk
Oncologieboek : onder deze weinig aan duidelijkheid overlatende titel gaf het Integraal Kankercentrum Midden-Nederland (IKMN) voor het eerst in 1992 oncologische richtlijnen voor de dagelijkse praktijk uit. Sinds de herziening van het boek in 1996 vond de redactie in de vele ontwikkelingen in de…
Afscheid
Het werk van Ignace Schretlen is te beschouwen als één langgerekte autobiografie. Vanaf het moment dat hij met De anatomie van het gevoel in 1979 faam verwierf, houdt hij zich bezig met zelfreflectie en reflecties over het huisartsenvak. Zijn meest recente boek Voorbij en daarna is in ieder…
Menstruatieklachten
Na een korte cultuurhistorische beschouwing over de menstruatie wordt de epidemiologie van menstruatieklachten in de huisartsenpraktijk beschreven. De meest voorkomende menstruatieklachten worden vervolgens aan de hand van casuïstiek behandeld. Aan de orde komen: amenorroe, menorragie,…
Misvattingen uit cultuur en wetenschap
Wetenschapsjournalist Hans van Maanen verzamelt al jaren misvattingen uit cultuur en wetenschap. Deze bundel – met lichtvoetige ironie tot ‘encyclopedie’ bestempeld – bevat ongeveer 600 algemene weetjes en stellingen die stuk voor stuk een misvatting blijken te zijn. Hij weerlegt en nuanceert…
Literatuur en geneeskunde
Ziektebeelden is een boek om op het nachtkastje te leggen. Ruim zevenhonderd pagina's verdeeld over een kleine zeventig essays, waarvan sommige ware juweeltjes zijn. Een boek om 's avonds laat nog even in te lezen en er dan nog wat over na te mijmeren. Zo'n boek dat je niet leest, maar in kleine…
Parels
Op het volgende adres vindt u handige kleine tips van dokters voor dokters: http://www.postgradmed.com/pearls.htm. Ze variëren van manieren een angstig kind gerust te stellen tot het gebruik van de macarena als schouderonderzoek. Van trucs om het slikken van capsules te vergemakkelijken tot het…
Abuis
Bij het artikel ‘Vroegtijdige opsporing en behandeling van COPD en astma: lessen voor de praktijk’ van Guido van den Boom (H&W 2003;46(1):17-20) is ten onrechte niet aangegeven dat het onderzoek is uitgevoerd toen de heer Van den Boom nog verbonden was aan de afdeling Huisartsgeneeskunde van het…
De effectiviteit van anti-depressiva bij depressieve, demente patiënten
Achtergrond Hoewel de klinische effectiviteit van antidepressiva bij de behandeling van depressies bij patiënten met dementie niet aangetoond is, worden zij toch vaak voorgeschreven. Veel trials zijn te klein om goede schattingen te geven van de bescheiden effecten die reëel verwacht mogen…
SSRI's bij een premenstrueel syndroom
Achtergrond Men spreekt van een premenstrueel syndroom wanneer er regelmatig in de luteale fase van de menstruatiecyclus psychische en lichamelijke klachten optreden die verdwijnen aan het begin van de menstruatie. Van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd heeft volgens de literatuur 3-5%…
Cholesterolverlaging na een CVA
Achtergrond De relatie tussen het serum-cholesterolgehalte en het optreden van coronaire aandoeningen is onomstreden, net als het gunstige effect van statines op de vermindering van de kans op hartziekten en het CVA na een myocardinfarct. De relatie tussen het cholesterolgehalte en de kans op…
NHG-Standaard Duizeligheid
De NHG-standaard Duizeligheid gooit echte duizeligheid en orthostatische hypotensie te veel op een hoop. Het verdient dan ook de voorkeur naast een standaard over duizeligheid (centraal/ perifeer) een tweede standaard over syncope/orthostase te maken. Het zijn immers verschillende beelden. De…
Remodeling-theorie biedt geen houvast voor behandeling persisterend astma
De remodeling-theorie, zoals verwoord door Van den Brink en Bootsma in H&W 2003(1):33-36 biedt de huisarts weinig praktische aanknopingspunten voor behandeling van astmatici, die met de ‘gewone aanpak’ (stap 1 en 2 van de NHG-richtlijnen) niet goed onder controle te krijgen zijn. De schrijvers…
H&W-website
Eindelijk zal binnenkort de H&W-website een werkelijke afspiegeling van de papieren versie zijn. Vanaf half mei zal H&W volledig op het web verschijnen: voor abonnees zijn alle artikelen gelijk online beschikbaar (voor niet-abonnees pas later). Alle artikelen vanaf 2001 en ook alle samenvattingen…
Wiens brood men eet…
Aan 300 lezers van de BMJ werd onlangs een artikel toegestuurd over de invloed van pijn bij herpes zoster op het dagelijks functioneren. De helft van de lezers ontving het origineel, de andere helft ontving hetzelfde artikel maar ondertekend door andere auteurs, die melding maakten van een…
Theater van leven en dood
De geneeskunde lijkt dan wel veranderd, maar het is nog steeds het theater van leven en dood. Onder deze titel is er in het Museum Boerhaave in Leiden vanaf 28 maart tot 21 september een tentoonstelling over gezondheid en ziekte in de Gouden Eeuw. Toen al was de gezondheidszorg in de Nederlanden…
De validiteit van psychiatrische diagnostiek
Het wijd en zijd gebruiken van de DSM-IV-taxonomie heeft een aantal positieve gevolgen: er is tussen dokters meer overeenstemming over de diagnose; er zijn preciezere criteria voor de selectie van patiënten voor wetenschappelijk onderzoek en het diagnostisch instrumentarium sluit beter aan op de…
Structurele ontrouw
Begin 2002 kwamen in Roermond bij een door de vader veroorzaakte brand 6 kinderen om het leven. Het gezin was psychosociaal zeer hulpbehoevend. Diverse hulpverleningsinstanties probeerden te helpen. Hoe kan zoiets gebeuren, is dan de verzuchting in de kranten. En wat volgt, is een deels in de…
Huisartsen die in een groepspraktijk werken zijn vermoeider
Huisartsen werkzaam in een groepspraktijk of in een gezondheidscentrum zijn vermoeider dan huisartsen werkzaam in een solo- of duopraktijk. Er is geen relatie tussen de vermoeidheid (fysiek en psychisch) die huisartsen ervaren en de hoeveelheid patiëntgerelateerde werkzaamheden. Ook de…
Ruiken en primaire preventie
Het meten van de bloeddruk bij 60-jarigen is geen handige manier om risico's op te sporen, zo concluderen Veerman et al. (pagina 187). Dat is een belangrijke bevinding. Even aan iemand sniffen om te weten of-ie-rookt, levert meer op dan het meten van de bloeddruk. Het controleren van de bloeddruk…
Als ie maar echt luistert…
Aan de andere kant van de Noordzee bestaan centrale dienstenstructuren al wat langer dan hier. Er is zelfs al een begin gemaakt met vraaggericht werken, door wetenschappers tenminste. Er werd gezocht naar wat patiënten het belangrijkste vinden bij out of hour services . In dit geval ging het om…
Zonder bewijs screenen op prostaatkanker
Veel mannen vragen en krijgen een PSA-bepaling om prostaatkanker op te sporen, terwijl de effectiviteit van screening niet aangetoond is. Amerikaanse onderzoekers keken naar de motieven die artsen en patiënten hiervoor kunnen hebben. Mannen zijn blij met een negatieve testuitslag, terwijl mannen…
Afscheidsoproep
Schrijven dokters vaker boekjes bij hun afscheid? Het lijkt zo; we ontvingen er de afgelopen maanden drie. We zouden graag een verzameling ‘afscheidsboekjes’ aanleggen en daar een mooi verhaal over schrijven. Wie kent dokters die bij hun afscheid patiënten, familie en vrienden een boekje cadeau…

Wetenschap

Perinatale sterfte op Urk: een audit
Een van de aanbevelingen van het Verloskundig Vademecum om de kwaliteit van de verloskundige zorgverlening te analyseren en te optimaliseren is ‘(…) om een landelijk bureau op te zetten om registratie, analyse en audit concreet gestalte te geven (…)’. De plannen hiervoor zijn in een…
Ontvangen proefschriften
173 pagina's. ISBN 90-393-3203-7 Promotie: 6 november 2002, Universiteit Utrecht Promovendus: José A. Spoelstra (1973) Promotoren: prof.dr. D.E. Grobbee, prof.dr. H.G.M. Leufkens Copromotoren: dr. R.P. Stolk, dr. O.H. Klungel 191 pagina's. ISBN 90-9016165-1 Promotie: 27 november 2002,…
Bandje bij een tenniselleboog
Het gebruik van een stevige band om de onderarm wordt door veel patiënten met een tenniselleboog gebruikt. Het is de vraag of zo'n brace bijdraagt aan een sneller herstel. Het hart van dit proefschrift is een RCT waarbij 3 behandelingen vergeleken werden: fysiotherapie, een brace of de combinatie…
Fibromyalgie als fata morgana
Fibromyalgie is geen ziekte. De medisch-somatische benadering van dit probleem, zoals beschreven in dit nummer, is dus een doodlopende weg. De diagnose is natuurlijk wel te stellen als men zich aan de afspraken houdt, maar het heeft geen nut dat te doen. Het is zeker minder schadelijk en…
De Belgische Aanbeveling Cervixkankerscreening en de NHG-Standaard Cervixuitstrijken vergeleken
In juli 2002 publiceerde de Wetenschappelijke Vereniging van Vlaamse Huisartsen de Aanbeveling Cervixkankerscreening . De totstandkoming lijkt op die van de NHG-Standaarden met als aanvulling een toetsingsronde in een aantal huisartsenpraktijken. Baarmoederhalskanker neemt bij Belgische…
Op weg naar toetsgestuurde nascholing
Om voor verlenging van inschrijving in het register voor huisartsen in aanmerking te komen, dienen huisartsen ten minste 40 uur nascholing per jaar te volgen. Weliswaar dient deze nascholing aan de kwaliteitseisen voor accreditering te voldoen, maar de samenstelling van dit scholingspakket is…
Een kwantitatieve vergelijking van medisch handelen tussen huisartsen met en zonder tropenervaring
Tot voor kort vertrokken jaarlijks 50-60 Nederlandse artsen naar ontwikkelingslanden om daar als tropenarts te gaan werken. Deze artsen zijn over het algemeen goed voorbereid doordat zij veelal een door de Nederlandse Vereniging van Tropische Geneeskunde gesuperviseerde tropenopleiding hebben…
Cardiovasculaire risicofactoren bij 60-jarigen: kanttekeningen bij het harten vaatziekteproject
Het is stil geworden rond het thema preventie van hart- en vaatziekten. Sinds de ledenvergadering van de LHV in het najaar van 2000 besloot om het HVZ-project van Preventie Maatwerk niet voort te zetten, lijkt het onderwerp niet meer erg hoog op de agenda te staan. De maatschappij en daarmee…

Praktijk

Kinkhoest
Het klinische beeld van kinkhoest wordt gekarakteriseerd door typische hoestbuien en de aansluitend gierende of piepende inspiratie (‘kinken’). Kinkhoest is endemisch in Nederland en komt op alle leeftijden voor. De incidentie is 0,7/1000 en is het hoogst bij kinderen tot 4 jaar (3,9) en in de…
Voetklachten
Voetklachten worden in dit artikel gedefinieerd als subjectieve verschijnselen en sensaties van voet of tenen, die niet het gevolg zijn van een trauma. Deze komen voor bij 10-24% van de bevolking. Voetklachten hangen sterk samen met aandoeningen van het steun- en bewegingsstelsel, zowel in de…
Fibromyalgie, een gevoelig puntje
Over de diagnose fibromyalgie lopen de meningen sterk uiteen. Hoewel veel dokters van mening zijn dat fibromyalgie niet bestaat, is er een groep patiënten met chronische pijnklachten over het gehele lichaam die, mede ondersteund door een actieve patiëntenvereniging, hulp vragen voor hun…
H&W in 2002
De eerste gehele jaargang van 2002 was in vierkleurendruk, had plaatjes, andere koppen en intermezzo's. Niet alleen de redactie moest even wennen, ook onze lezers moesten dat: we ontvingen verscheidene brieven over de keuze van illustraties en te uitbundige kleurtjes. We ontvingen dit jaar…
Modenieuws
De spreekkamer is een modehuis, de wachtruimte soms een catwalk Niet alleen letterlijk – ik zag mini, maxi, midi, hotpants, punk, gabber en trance voorbijkomen – maar ook figuurlijk. Wie lang genoeg in het vak zit of, net als ik, stamt uit een doktersgeslacht, weet dat de geneeskunde…
Praktijkondersteuner nader onderzocht: Wel degelijk tijdsbesparing voor de huisarts
Langzaam maar zeker doet de praktijkondersteuner haar intrede in de huisartsenpraktijk en de eerste verslagen druppelen binnen. Iedereen is tevreden en de kwaliteit van zorg lijkt toe te nemen. Alleen de invloed op de werkdruk van de huisarts wordt door velen betwijfeld. In Klazienaveen en…
De huisarts en functionele klachten: Een pijntje hier, een pijntje daar
Het is bepaald niet zo dat huisartsen de functionele klachten van hun patiënten niet in de gaten hebben. De ‘diagnose’ wordt eerder te vaak dan te weinig gesteld, namelijk bij bijna elke klacht die niet direct is terug te voeren op bekende pathologie. De kunst is dus niet om een functionele…
De dreiging van pokken: Wat moet de huisarts daarmee?
De ziekte pokken leek voorgoed uitgeroeid, maar bij het ter perse gaan van dit nummer waren ook in Nederland de voorbereidingen voor een eventuele uitbraak in volle gang. Ruim 15 miljoen vaccins zijn ingekocht en VWS, RIVM en GGD'en hebben draaiboeken gemaakt. De huisarts is bij alle ongerustheid…
Huisarts en kindermishandeling: Gezamenlijk te lijf
In een tweetal artikelen geeft In de praktijk aandacht aan seksueel misbruik en mishandeling van kinderen. Vorige maand werd vooral ingegaan op de diagnostiek en het signaleren van de alarmsymptomen bij seksueel misbruik. Dit keer gaat het over de gevolgen van mishandeling en seksueel misbruik…
Bij de casus over de fluisterspraaktest: Fluister, fluister… en ik luister
De huisarts in de kennistoets ziet de 57-jarige mevrouw Jansonius, die klaagt over een verminderd gehoor links, dat sinds enkele maanden bestaat Steeds vroeger donker wordt het in de kamer en stiller. Het wordt stiller, elke dag. Terwijl wij wachten, ouder en eenzamer, vallen de vogels uit de…