2005, nummer 10

Jaargang

Nieuws

Toekomstvoorspelling eerstelijnszorg
Altijd zie ik de merkwaardige ringbaard van Chriet Titulaer voor me als het over toekomstvoorspellingen gaat. Zo ook deze keer. Maar, toegegeven, dit rapport over de toekomst van de eerstelijnszorg is wel genuanceerder dan de wilde voorspellingen over ruimtereizen en huizen van de toekomst die…
Allergie
Dit boekje komt uit de serie Practicum huisartsgeneeskunde. Deze serie zullen de meesten van jullie wel kennen: een onderwerp wordt aan de hand van een aantal zeer herkenbare patiënten besproken. De boekjes hebben een bordeauxrode kaft, een handzaam formaat en een plezierige toon, zelfs in…
Apen met een goed stel hersens
Is wetenschap bedrijven leuk? Voor frequente lezers van dankwoorden in dissertaties is het antwoord duidelijk: nee! Behalve op individueel niveau, geldt dat elke nieuwe wetenschappelijke ontdekking op maatschappelijk terrein leidt tot een zekere ontgoocheling. Een alsmaar verder ontraadselde…
Psychologie en de chronisch zieken
De auteurs, vier Groningse psychologen, willen met dit handboek de kwaliteit en de toegankelijkheid van psychosociale hulp voor mensen met een chronische lichamelijke ziekte verbeteren. Het boek richt zich op twee doelgroepen. Enerzijds klinisch psychologen en psychotherapeuten, en anderzijds…
Aantrekkelijke richtlijnen anticonceptie
Dat de vorm en inhoud van een boek niet altijd samengaan, wordt soms pijnlijk duidelijk als je op basis van een aantrekkelijke kaft een boek koopt, waarna je het na twee hoofdstukken teleurgesteld terzijde moet schuiven. Andersom kan het ook. Ik ontving twee boeken/mappen in A4-formaat in een…
Seksuele problemen bij het gebruik van antidepressiva
Achtergrond Problemen op seksueel gebied hebben een grote impact op de kwaliteit van leven. Alle soorten antidepressiva kunnen seksuele problemen geven. Dit leidt tot een slechte therapietrouw en daarmee tot een minder effectieve behandeling van de depressie. Het is vaak lastig om te bepalen of…
Behandeling van gastro-oesofageale refluxziekte ter bestrijding van hoestklachten
Achtergrond Naast zuurbranden en regurgitatie worden ook klachten als heesheid en hoesten soms aan gastro-oesofageale refluxziekte toegeschreven. In enkele cohortonderzoeken werd refluxziekte vastgesteld bij 20 tot 40% van de patiënten die klagen over een chronische, niet-specifieke hoest - dat…
Intra-articulaire corticosteroïden bij gonartrose
Achtergrond Vanaf de jaren vijftig worden intra-articulaire corticosteroïdinjecties toegepast om de klachten bij gonartrose te bestrijden. De behandeling staat echter ook al lang ter discussie. Er zijn twijfels over de effectiviteit en er is onzekerheid over een mogelijk maskerend effect op de…
Groepstraining ter bevordering van zelfmanagement voor patiënten met diabetes mellitus type 2
Achtergrond Het is vooralsnog onduidelijk wat de meest effectieve manier is om patiënten met diabetes mellitus type 2 educatie aan te bieden en zelfmanagementvaardigheden aan te leren. Doel Onderzoeken wat het effect is van groepsgewijze training ter bevordering van zelfmanagementvaardigheden…
NHG-Standaard Aspecifieke lagerugpijn, een herziening?
De herziene NHG-Standaard Aspecifieke lagerugpijn genereert schijnzekerheid en correspondeert niet met de dagelijkse praktijk. De auteurs benadrukken de externe onderbouwing eenzijdig, zonder rekening te houden met klinische expertise van de beroepsbeoefenaar en verwachtingen van de patiënt…
Het Bed
De heel recente NHG-Standaard Slaapproblemen en slaapmiddelen heeft twee regels over bedden en slaapkamers: zorg voor een goed bed, matras, hoofdkussen, prettige nachtkleding (...) en gebruik de slaapkamer alleen om te slapen en te vrijen. Bedrust als behandeling bij rugklachten is in een andere…
Kwaliteit van sterren
Achtenvijftig van de 303 Britse Primary Care Trusts (PCT) krijgen drie sterren volgens een veel bekritiseerd beoordelingssysteem van de Healthcare Commission, een instituut dat een beetje vergelijkbaar is met onze Nederlandse Inspectie van de Volksgezondheid. Vorig jaar hadden er nog 45 PCT’s…
Heilig geloof in een jaarlijkse check-up
Amerikaanse eerstelijnsdokters denken dat een jaarlijkse check-up noodzakelijk is bij patiënten zonder klachten. Bovendien wil tweederde van de patiënten dit ook graag. Dit gaat echter geheel in tegen de landelijke richtlijnen. Dat zijn de opmerkelijke uitkomsten van een groot Amerikaans…
Espresso als preventie
Onderzoekers hadden eerder al aangetoond dat matige alcoholconsumptie en pure chocolade de kans op hart- en vaatziekten wat verkleinen. Nu hebben ze een derde genotsmiddel gevonden dat helpt om ziekte te voorkomen. Koffie blijkt de kans op diabetes mellitus te verkleinen. In een goed opgezette…
Beetje mollige jongvolwassenen minst naar de huisarts met psychische klachten
Volwassenen tot 35 jaar die veel te dik zijn, gaan vaker naar de huisarts vanwege psychische problemen dan hun leeftijdsgenoten zonder overgewicht. Dit komt mede doordat zij een minder goede sociale achtergrond en meer somatische klachten hebben. Leeftijdsgenoten met matig overgewicht gaan het…
Neglect van rechtszijdige CVA’s
Waarschijnlijk komen er evenveel CVA’s voor in de linker- als in de rechterhemisfeer. Toch zijn linkszijdige CVA’s in morbiditeitsregistraties in de meerderheid. Duitse onderzoekers registreerden in Hessen tussen 1997 en 2002 maar liefst 20.097 patiënten met een CVA. Van hen hadden er 11.328 een…
Ethisch analfabetisme
Het Engelse National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) adviseert om bewezen effectieve alzheimermedicatie niet voor te schrijven aan NHS-patiënten. Te duur! John Harris, hoofdredacteur van het Journal of Medical Ethics, noemt dit ‘ethisch analfabetisme en sociale ongelijkheid…
Compliance vraagt aandacht
Tweederde van de mensen die een antihypertensivum (AH) en cholesterolverlager (CV) starten, slikt ten minste één van beide middelen na een halfjaar niet meer. Dat is de uitkomst van een retrospectief cohortonderzoek dat tussen 1996 en 2001 in Amerika is gehouden. De onderzoekers sloten 8406…
Korte richtlijnen
Een makkelijke en snelle toegang tot richtlijnen bevordert het gebruik ervan. Dat stellen Finse auteurs in Family Practice . Ze doen verslag van het Finse project om richtlijnen elektronisch beschikbaar te maken. Het Finse Duodecim-programma is vanaf 1989 al sterk gericht op elektronisch…

Wetenschap

Zorgbehoeften en zorgproblemen: het perspectief van terminale patiënten en hun naasten
Terminale patiënten willen zelf de regie voeren over hun leven, hun gezondheid en zaken die hun naaste(n) betreffen. Daarvoor hebben zij (adequate) steun nodig van naasten en professionals. Deze naasten, de mantelzorgers van terminale patiënten, bevinden zich in een kwetsbare positie. …
Fictie en filosofie verbinden wet met werkelijkheid
De overheid maakt een wet en alles is geregeld. Was het maar zo eenvoudig. Neem de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding, uit 2001. Al voor inwerkingtreding van die wet – en zeker ook daarna – dook de vraag op naar de interpretatie van de zorgvuldigheidseisen die…
Clopidogrel en bloedende maagulcera
Clopidogrel heeft een vergelijkbare effectiviteit als acetylsalicylzuur als secundaire preventie van atherosclerotische aandoeningen. In Nederland schrijft men clopidogrel voor als er een overgevoeligheid of een andere absolute contra-indicatie voor acetylsalicylzuur is. Cardiologische…
Kwaliteit kan niet zonder meten
Robert Pirsig is een goed auteur maar een slecht filosoof. Zijn schrikbeeld (wat hij de ‘klassieke’ opvatting van kwaliteit noemt) is dat ‘alleen dat wat gemeten kan worden van waarde is’; zijn alternatief is ‘dat wat van waarde is niet meetbaar is’. Beide stellingen zijn karikaturen, natuurlijk…
Kwaliteit is een dilemma
Wat goed is, Phaedrus, En wat niet goed is – Moeten wij iemand vragen ons dat te vertellen? Het meten van de kwaliteit van huisartsgeneeskundige zorg en het afleggen van rekenschap wordt in toenemende mate vereist. Een omvangrijk, door derden opgelegd kwaliteitssysteem is…
Het patiëntenperspectief in sociaal wetenschappelijk onderzoek: van perspectief naar praktijk
Onderzoek naar de verhalen van patiënten – het patiëntenperspectief – vormt een aanvulling op gangbaar medisch onderzoek, omdat de patiënt daar geen stem in heeft. We kunnen ook de waarderingen van patiënten die niet (duidelijk) kunnen praten in sociaal wetenschappelijk onderzoek betrekken…
De relatie tussen praktijkorganisatie en praktijkomvang
Het tekort aan huisartsen kan op korte termijn niet alleen opgelost worden door meer huisartsen op te leiden. Er is een grote variatie in het aantal patiënten per fulltime equivalente huisarts. In praktijken met veel patiënten per fte huisarts geven praktijkassistenten vaak…
Gezinsgelijkenis in contactfrequentie met de huisartsenpraktijk: een retrospectief cohortonderzoek
Vanuit de gezinsgeneeskunde weten we dat kenmerken van de gezinsachtergrond consultatiepatronen beïnvloeden. Opvallend is echter dat in huidige onderzoeken naar consultgedrag het gezin niet meer wordt genoemd. Mogelijk heeft dit te maken met veranderingen in de maatschappij en in gezinnen…

Praktijk

Het belang van de stemvorkproeven bij idiopathisch plotseling perceptief gehoorverlies
IPPG is een zeldzame, maar zeer invaliderende aandoening van het binnenoor. De stemvorkproeven zijn uitermate geschikt om de huisarts te helpen bij de differentiatie tussen de vaker voorkomende aandoeningen van het luchtgeleidende systeem (cerumenprop en OME) en IPPG. De enige…
Jurysport
Twee krantenberichten die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben. Op 20 juli werd wereldkundig gemaakt dat artsen elkaar gaan beoordelen. Het wordt een systeem van jaarlijkse evaluatiegesprekken. De aloude KNMG acht zo’n systeem een ‘wenselijke en noodzakelijke’ aanvulling op de huidige…
Een taak voor de huisarts?
Speerpunten uit de Preventienota van 2003 zijn de aanpak van overgewicht, roken en diabetes mellitus type 2. Er zijn plannen om de landelijke preventieprogramma’s de komende jaren uit te breiden, waarbij wordt gerekend op inspanningen van de huisarts. Deze heeft op de invoering vaak geen invloed…
Toch geen geschonden vertrouwen?
De column ‘Vertrouwensbreuk’ in het julinummer van In de praktijk gaat over een vrouwelijke patiënt met knieklachten, bij wie de onderzoekende arts voor nadere diagnostiek ongevraagd ‘haar rok omhoog trekt’. Welke arts die deze column leest, beseft dat de genoemde huisarts eigenlijk een…
Geen plaats meer voor de coxibs?
In de Nederlandse richtlijnen werd voor de coxibs toch al geen prominente plaats ingeruimd. Weliswaar toonden meerdere onderzoeken aan dat deze COX-2-selectieve middelen minder risico op maagschade gaven dan de conventionele NSAID’s, maar die verschillen bleken niet indrukwekkend. Bovendien kon…
Een kaderhuisarts astma/COPD: Wat kan die voor u betekenen?
Wat is dat nu precies, een kaderopleiding? In de aanmeldingsfolder staat dat kaderhuisartsen worden opgeleid tot deskundigen op deelgebieden van de huisartsgeneeskunde. Letterlijk: je wordt als deelnemer getraind om in de eigen regio andere huisartsen te ondersteunen bij de uitvoering en…
Wel slapen, niet slikken
De heer Peters, 65 jaar, komt met zijn vrouw op het spreekuur. ‘Sinds ik ben gestopt met werken, slaap ik zo slecht, dokter!’ Peters gaat net als vroeger om tien uur naar bed. ‘Dan lig ik uren te draaien en te woelen voor ik inslaap en tussendoor word ik vaak wakker. Kan ik niet wat tabletjes…
Erkend begeleiders in nieuwe rol getraind
In een recent artikel in dit tijdschrift beschrijft Kooij dat huisartsen 60 procent van hun nascholingsuren binnen de eigen regio volgen (43 procent cursorisch en 17 procent via intercollegiale toetsing en fto). Er is dus kennelijk behoefte aan scholingsmogelijkheden in de eigen regio. Hobma…
Communicatie, confabulatie en compliance
Deze maand begint In de praktijk een nieuwe serie over de communicatie tussen huisarts en patiënt. Aan de hand van casuïstiek wordt de logische ordening van een consult gevolgd: informatie verzamelen, informatie geven en, als het goed is, gemeenschappelijke besluitvorming. Deze eerste…