2001, nummer 12

Jaargang

Nieuws

De genezing van de krekel
Laat in de ochtend kroop de krekel onder zijn bed uit, zette zijn tafel, zijn stoelen en zijn kast overeind en legde zijn muts en zijn andere eigendommen weer op de planken aan zijn muur. Hij ging aan tafel zitten en begon een brief te schrijven. Beste tor , schreef hij. Hij kneep zijn ogen…
Technologie en voortplanting
Vele technische mogelijkheden, zoals donorinseminatie, IVF, eiceldonatie en draagmoederschap, voorzien in de wens om kinderen te krijgen. De biologische relatie tussen ouder en kind verandert en hiermee veranderen tevens begrippen als banden van vlees en bloed. Wat betekent ‘een eigen kind’ nog…
Ouder worden
Ter gelegenheid van de tiende verjaardag van LASA, de Longitudinal Aging Study Amsterdam, is dit boek gepubliceerd. Het is bestemd voor leken. LASA is een longitudinaal onderzoeksproject waarbij gestreefd wordt naar het verwerven van fundamenteel-wetenschappelijke kennis over het…
Borderlinestoornis
Mensen met een borderline (persoonlijkheids)stoornis hebben een moeilijk leven en maken ook anderen – familie en hulpverleners – het leven moeilijk. De psychiater Erwin van Meekeren is in ons land een erkend deskundige op dit terrein. In de derde druk van zijn boek heeft hij de nieuwste inzichten…
Intermezzo
In het verhaal ‘Het begin van tranen’ uit de bundel ‘Cellojaren’ van J. Bernlef heeft een patiënt een ervaring als bij een spiritistische seance. Hij raadpleegt een arts, hoort de diagnose maar weet niet goed wat het betekent. Hij zoekt het woord op in zijn woordenboek: ‘ “Zinsbegoocheling, het…
Intermezzo
Nicolaas Matsier beschrijft in zijn roman ‘Gesloten huis’ de caleidoscopische gedachten die bij hem opkomen wanneer hij, na de dood van zijn ouders, het ouderlijk huis moet leegruimen. Is het toeval dat dit met een zware depressie gepaard gaat? ‘Vooraf weet niemand van zichzelf: ik word nog…
Somber zingen
Bij een bezoek aan de bibliotheek van het klooster Sankt Gallen kocht ik een ansichtkaart waarop de antifoon media vita was afgebeeld. Op de achterkant stond: ‘mit Neumen, 12. Jahrh., Notker dem Stammler (840-912) zugeschrieben’. Hoewel het heel oud is, word je er niet vrolijk van: ‘Midden in…
Intermezzo
Is waanzin in taal te vatten? Moeilijk. Daarmee is het woord aan dichters, de circusartiesten van het woord. In zijn ‘Verzamelde gedichten’ beschreef Lucebert waanzin als volgt: ‘de waanzin tikt tikt tikt onder het haastige water de waanzin is een patent gegarandeerd horloge is een spitse…
Intermezzo
Simon Vestdijk, arts en romanschrijver, schreef eind jaren ‘60 een brief aan zijn uitgever Geert van Oorschot. In deze lange brief ging hij in op zijn eigen depressies en behandelingen. De brief werd als bijlage opgenomen in de roman ‘De persconferentie’. Een fragment: ‘In mei en juni heb ik…
Intermezzo
Nadat in korte tijd haar man en zoon – beiden veel te jong -gestorven waren, heeft P. de draad van haar leven weer opgepakt. Zo lijkt het althans. Want wie goed kijkt, ziet in haar ogen haar verdriet schrijnen, verdriet waarvoor geen troost bestaat. Bij een dergelijk ontroostbaar verdriet hoort…
Behandeling van depressie bij ouderen in de eerstelijnsgezondheidszorg
Achtergrond Depressie komt veel voor bij oudere patiënten en is geassocieerd met verhoogde mortaliteit en medische consumptie. Er is nog niet eerder een systematisch literatuuroverzicht gepubliceerd over de behandeling van depressie bij oudere eerstelijnspatiënten of steekproeven van ouderen…
H&W in kleur
Een selectie uit e-mail, faxen en wandelgangen over de nieuwe vormgeving van H&W. Mooi, vooral het gebruik van kleuren in de tabellen is een vooruitgang. De zwarte balk heeft mij nooit gestoord, maar missen doe ik ‘m ook niet. Het is altijd weer wennen aan een nieuwe lay-out. De…
GGZ-special
Traditioneel is het novembernummer van H&W gewijd aan het thema van het NHG-congres. Het NHG-congres op 30 november te Maastricht staat geheel in het teken van de GGZ. Een bonte verscheidenheid aan onderwerpen komt daar aan de orde: van angststoornissen tot zorg voor de dokter zelf. H&W besteedt…
Bemoeizorg
In acht korte hoofdstukjes legt de auteur uit wat bemoeizorg is. Met het verdwijnen van grootschalige psychiatrische instellingen ver van de bewoonde wereld, ontstond – opnieuw – het probleem van onaangepaste chronisch gestoorde mensen die zichzelf verwaarlozen en anderen tot overlast zijn. Het…
Waarom verwijzen huisartsen bij milde depressie en aanverwante kwalen?
De interdoktervariatie bij het omgaan met patiënten met milde depressie en angststoornissen is groot. Engelse onderzoekers zijn nagegaan wat de redenen hiervoor kunnen zijn. Uit interviews met 23 huisartsen uit Londen en Essex kwamen grofweg twee strategieën naar voren: een aantal huisartsen…
Vooroordelen
De Vries gaat in dit nummer (pagina 559) in op de problemen rond consultatie. Vooroordelen en communicatieproblemen tussen eerste en tweede lijn belemmeren de samenwerking. In Zuidoost-Drente werd in de zomer van 2000 onderzocht hoe huisartsen dachten over de daar werkzame RIAGG (Multifunctionele…
Evidence-based GGZ
Met subsidie van de Europese Unie wordt door verschillende Cochrane werkgroepen, het NHS Centre for Reviews and Dissemination in York en de Technische Universiteit in München een centrale database met gegevens over trials op het gebied van de geestelijke gezondheid opgezet. De bedoeling is dat er…
Suïcide
Den Haag houdt al decennia een betrouwbare registratie van suïcides bij. Het aantal geregistreerde suïcides was in de laatste periode (1997-1999) lager dan in 1987-1989 (129 versus 198). De daling is het opvallendst bij jonge vrouwen en bij mannen boven de 75 jaar. Per 100.000 inwoners ligt het…
RCT bij somatiseren
Het onderzoek van Wiefferink is interessant omdat vooral de interactie van de somatiserende patiënt met zijn naasten en de huisarts wordt bezien. Dat past in de traditie rond somatische fixatie en de rol van de huisarts die Huygen en Grol in de jaren tachtig uitvoerig beschreven. Reden genoeg om…
Verwijzingen naar de geestelijke gezondheidszorg in 2000
Eén op de twintig van alle door LINH-huisartsen geregistreerde (nieuwe) verwijzingen is naar de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). De meeste verwezen patiënten (60%) gaan naar de RIAGG en psychiater, de overigen naar de (eerstelijns)psycholoog en het maatschappelijk werk. Patiënten in de…
Kwaliteitsbeleid elders
Aandacht voor kwaliteitsbeleid en normering in de huisartsgeneeskunde is er ook buiten onze grenzen. Vorig jaar al bracht de Royal New Zealand College of General Practitioners een buitengewoon beknopt en helder boekje uit over de criteria waaraan een goede praktijk zou moeten voldoen. Er zijn…
Kwaliteit van medische tijdschriften
Van 14-16 september werd in Barcelona het vierde International Congress on Peer Review in Biomedical Publication gehouden. Een aanzienlijk deel van de deelnemers was door de terreuraanslag in New York in de VS gestrand. Toch luisterden tweehonderdvijftig deelnemers – redacteuren van vrijwel…
Bijwerkingen in trials
Bijwerkingen zijn evenals de effectiviteit van geneesmiddelen belangrijk bij de beslissing geneesmiddelen wel of niet voor te schrijven. Hele campagnes worden er gevoerd met ‘minder bijwerkingen’ als belangrijkste argument. Bijwerkingen worden in trials echter slecht gerapporteerd. In een…
Help-je-zelf bij depressie
Niet alleen in de VS worden veel boeken en andere communicatiemiddelen ingezet om mensen te leren hun eigen lot te verbeteren: van krantenjongen tot miljonair en met positief denken je kanker te lijf gaan. Ook in Engeland weten ze er raad mee. In het kader van een ‘Defeat Depression Campaign’ is…
Is gezondheid herkenbaar in een psychiatrisch centrum?
Ruim een kwart eeuw geleden werd deze vraag met een volmondig ‘nee’ beantwoord. De psycholoog Rosenhan had namelijk een experiment uitgevoerd met twaalf geestelijk gezonde vrijwilligers met een blanco voorgeschiedenis. De proefpersonen meldden zich bij diverse psychiatrische klinieken met het …
H&W lezen
Medisch Contact rapporteerde in september de uitkomsten van een gebruikersonderzoek door Intomart in opdracht van de Uitgevers voor Vak en Wetenschap. Huisartsen hechten aan hun tijdschriften. Het zijn nog steeds de belangrijkste bronnen voor medische kennis. Het bereik van H&W is hoog: 87% van…

Wetenschap

Het langetermijnbeloop van depressie bij patiënten in de open bevolking en de huisartspraktijk
Depressie wordt doorgaans beschouwd als een chronische ziekte met een hoge prevalentie en een grote negatieve invloed op de kwaliteit van leven. Toch is er niet veel bekend over het langetermijnbeloop in de eerste lijn. Het langetermijnbeloop van depressie is vooral bestudeerd bij patiënten…
Consultatie in de eerste lijn: betweterij of hemels geschenk?
Een kwart van de bevolking maakt eens per jaar een periode door waarin zich een psychische stoornis voordoet. Van deze groep zoekt een kwart hulp, voor het overgrote deel binnen de eerste lijn. Spannings- en vermoeidheidsklachten, angsten, depressies en alcoholmisbruik komen het meest frequent…
Intelligent balanceren tussen distantie en betrokkenheid
Het adagium van Rümke: ‘een goede relatie wordt gekenmerkt door maximale toenadering met behoud van distantie’ kan zowel betrokken worden op de arts-patiëntrelatie als ook op de relatie van de huisarts met zijn werk in meer algemene zin. Distantie en betrokkenheid vormen samen een koppel en…
Alledaagse problemen: ook een zaak voor de huisarts
Patiënten presenteren een bont scala van klachten aan de huisarts. Zij beperken zich daarbij niet tot het strikt somatische. Psychische klachten zoals angst en gevoelens van neerslachtigheid vormen geregeld de aanleiding tot een consult. Deze klachten hangen vaak samen met psychosociale…
Chronisch-psychiatrische patiënten in de huisartspraktijk
In de literatuur over chronische patiënten in de huisartspraktijk gaat het om diabetes mellitus, astma/COPD en andere somatische aandoeningen. Merkwaardigerwijs ontbreekt iedere verwijzing naar psychiatrische chroniciteit. Bij somatische chroniciteit bestaan meestal scherpe ijkpunten voor het…
Een gerandomiseerd onderzoek naar het effect van systeeminterventie bij patiënten met onbegrepen lichamelijke klachten
Patiënten die frequent onverklaarde lichamelijke klachten presenteren, kunnen een probleem vormen voor huisartsen. Huisartsen vinden die patiënten vaak moeilijk: ze komen frequent op het spreekuur, dringen aan op verder onderzoek en laten zich maar moeilijk geruststellen. Dit kan leiden tot…

Praktijk

Herkennen van problematisch alcoholgebruik: hoe doe je dat?
Onder problematisch alcoholgebruik wordt verstaan: regelmatig gebruik van alcohol samenhangend met lichamelijke, psychische of sociale problemen. De geconsumeerde hoeveelheid alcohol is daarbij van ondergeschikt belang. De prevalentie van problematisch alcoholgebruik in de algemene populatie…
Helpen bij paniek en vermijding
Volgens de NHG-standaard is een gedragsmatige aanpak bij patiënten met een milde paniekstoornis of fobie effectief. In de praktijk blijkt dat het goed mogelijk is om binnen het kader van een gewoon spreekuur patiënten met een paniekstoornis al of niet met agorafobie professionele niet…

NHG Forum

NHG-ledencongres
Opening en vaststelling agenda Vaststelling verslag NHG-ledencongres d.d. 2000 Jaarverslag 2000 Financieel jaarverslag 2000 van de penningmeester Advies van de Kascommissie over het beheer van de geldmiddelen Decharge van het Dagelijks Bestuur Werkprogramma 2002 NHG…
U vraagt… en wat doen wij?
Zoals u in deze ‘België-special’ van het katern kunt lezen, is de Vlaamse huisarts noodgedwongen zeer servicegericht. Daardoor zijn de Belgische huisartsen wereldkampioen geworden in het afleggen van huisvisites. Spreekuren 's avonds en op zaterdag zijn in België gemeengoed. In Nederland zijn…
Structurele financiering Fonds Alledaagse Ziekten
In 1997 richtte het NHG het Fonds Alledaagse Ziekten (FAZ) op met het oogmerk hieruit wetenschappelijk onderzoek naar veelvoorkomende ‘gewone’ klachten en aandoeningen financieel te stimuleren. Dit onderzoek wordt door het NHG belangrijk gevonden omdat wetenschappelijke gegevens over alledaagse…
Op bezoek bij de Vlaamse huisarts
Er staan ruim 7.300 Vlaamse huisartsen geregistreerd. Zelfs als dit sterk ‘vervuilde’ cijfers zouden zijn omdat een fors deel van deze huisartsen niet (meer) zou praktiseren, dan nog is dit aantal in Nederlandse ogen erg hoog. Immers, bij ons bestrijken circa zevenduizend huisartsen zo'n…
Het NHG haalt de contacten aan met de Wetenschappelijke Vereniging van Vlaamse Huisartsen
In een rustig straatje in Berchem, een voorstad van Antwerpen waar nog gemakkelijk voor de deur geparkeerd kan worden, staat het fraaie pand waarin de WVVH is gehuisvest. Er wordt gewoekerd met de ruimte, zoals ook het NHG dat al jarenlang doet. De sfeer is in beide organisaties informeel. En…
Interview met Jos De Smedt
‘Het imago van het vak staat onder druk. Veel huisartsen stoppen vroegtijdig; die gaan iets anders doen of – dat merken we recent – ze vertrekken naar Nederland. Het gezondheidszorgsysteem in Vlaanderen vraagt een erg grote tijdsinzet. En omdat wij geen inschrijving op naam hebben, moet veel…
Symposium Academische Netwerkvorming
Stalman zelf verzorgt de opening van het symposium. Hij gaat daarbij in op de vorming van extramurale academische werkplaatsen en hun relatie tot de universiteiten en academische ziekenhuizen. Met name is de vraag interessant hoe academische netwerken kunnen fungeren als broedplaatsen voor het…
De brug naar de toekomst:
De achtergronden van de huidige discussies zijn genoegzaam bekend: er dreigt een tekort aan huisartsen en volgens Stalman helpt het niet om nog meer van hetzelfde te doen. Dus niet het opheffen van de numerus fixus, het uitbreiden van het aantal opleidingsplaatsen of het concentreren van de…
Interview met Rudy Liagre
‘Ik had het echt veel te druk en werkte op mijn tandvlees; zat tegen een burn-out aan. Toen ik die advertentie zag, had ik het idee dat ik het eens helemaal anders moest gaan aanpakken. Dus heb ik gereageerd, en voilá: het resultaat!’ ‘Ja, het werken gaat hier veel gestructureerder. In…