2002, nummer 11

Jaargang

Nieuws

Beroepsziekten
Een eeuw geleden beschreef Heijermans in zijn leerboek over beroepsziekten tal van aandoeningen die we nu niet meer kennen. De schoenmakersborst, dienstmeidenknie, glasblazerswangen en melkerskramp zijn enkele voorbeelden. Sindsdien zijn de arbeidsomstandigheden aanzienlijk veranderd, mede door…
Palliatieve zorg
Dit eerste handboek dat integraal aandacht besteedt aan de palliatieve zorg in Nederland richt zich op hulpverleners die in de praktijk met palliatieve zorg te maken hebben: huisartsen, verpleeghuisartsen, medisch-specialisten en hen die daarvoor in opleiding zijn, maar ook op andere…
Abstineren
Dit kleine boek met maar 68 bladzijden tekst heeft als ondertitel Morele overwegingen bij het staken van levensverlengend medisch handelen . En daar gaat het dan ook over. Het boekje is als eerste bundel uitgekomen in de Prudentiareeks. Deze reeks wordt gedragen door zeven ziekenhuizen die…
Oefenen in het voorschrijven
Dit boek is bedoeld voor medische studenten in de laatste fase van hun klinische opleiding. Het heeft als doel de kennis van de pathofysiologie en de klinische farmacotherapie te laten samenkomen in een concreet therapeutisch beleid. Het boek is opgebouwd uit vragen bij casuï-stiek waarbij de…
Kritisch lezen
Wie een mooi klein boekje over het kritisch lezen van artikelen wil hebben, komt met dit zakboekje goed uit. Het boekje is geredigeerd door de ‘godfathers’ van de evidence-based medicine in de VS; korte hoofdstukjes – eerder verschenen artikelen in de JAMA – die telkens uitgaan van concrete…
Marketing voor de zorg
‘Marketing is geen luxe, maar een instrument dat van doorslaggevend belang kan zijn voor toekomstige ontwikkelingen van instellingen in de gezondheidszorg,’ zo luidt een van de vele stellingen waarmee de schrijvers proberen de lezer van zijn vooroordelen over marketing te ontdoen. Ze definiëren…
Nederland massaal aan de psychofarmaca
Het gebruik van psychofarmaca is in de jaren negentig sterk toegenomen. Merkwaardig, want Nederlanders zijn traditioneel geen enthousiaste ‘slikkers’. Worden wij steeds depressiever? Is er sprake van een hyperactieve hype? Hebben we hier te maken met een maatschappelijk relevante verandering van…
Biotechnologie en zorg
Van de biotechnologie wordt veel verwacht. Nadat het menselijk genoom geheel in kaart was gebracht zouden mogelijkheden ontstaan voor vroegtijdige diagnostiek van erfelijke aandoeningen en behandeling van chronische ziekten en kanker. Het tekort aan donororganen voor transplantatie zou mogelijk …
NHG-ledencongres
Het Nederlands Huisartsen Genootschap nodigt zijn leden uit voor het bijwonen van het NHG-ledencongres op donderdag 12 december 2002 van 19.00 – 21.00 uur. Het NHG-ledencongres zal plaatsvinden in de Domus Medica te Utrecht. Leden die het NHG-Ledencongres willen bijwonen, wordt vriendelijk…
In beweging blijven bij lage-rugpijn
Achtergrond Activiteitenbeperking, rust en pijnstillers zijn de meest voorgeschreven behandelingen aan patiënten met lage-rugpijn, al of niet met uitstraling. Doel Er is nagegaan wat bij patiënten met lage-rugpijn de effecten zijn van het advies om in beweging te blijven. Insluitingscriteria en…
De beperkte winst van losartan
In de augustusuitgave van Huisarts en Wetenschap (H&W 2002;45(9):445) schrijft Zaat over ‘weinig echte winst’ met losartan en verwijt de onderzoekers van het LIFE-onderzoek selectiviteit in hun conclusies. De conclusie over de winst voor arts en patiënt wordt geïllustreerd aan de hand van 13%…
Consultvoering als klinische dans
Pieters en Carlier introduceren in hun artikel over consultvoering (H&W 2002;45:475-7) een mij onbekende dansleraar. Deze werd door mij niet genoemd (H&W 2001;44:258-9). De auteurs zijn sterk op onderwijs gericht, terwijl door mij de methode ter discussie werd gesteld. De bezwaren tegen de…
Geloofwaardig schrijven
Frans Meulenberg slaat met het journaalbericht ‘Geloofwaardig schrijven’ (H&W 2002;45:342) de plank helemaal mis. Door mij is om een aantal redenen een klacht ingediend tegen het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde , maar in ieder geval niet vanwege de tendentieuze kop ‘Hebt u HPU? De…
Wilsverklaring
In H&W van mei 2002 schreef Marijke Boorsma een prachtig artikel over de wilsverklaring in de huisartsenpraktijk. Zij beschrijft de gevoelens van onbehagen die haar bekruipen als een patiënt zijn wensen rond de dood in de verre toekomst kenbaar maakt: een verzoek zonder ziekte geeft haar een…
‘Haar menses waren bleek van kleur’
Zijn wij een lichaam of hebben wij een lichaam? Een klassieke medisch-filosofische vraag die de patiënt zich nooit in die termen stelt. Maar in de verwoording van de klachten schemert vaak door hoe de patiënt zijn of haar klachten ervaart. Deze ‘lichaamservaring’ is sterk cultureel bepaald en…
Post-Deployment Syndrome
In de periode 1992-1993 namen Nederlandse militairen deel aan een VN-vredesmissie in Cambodja. Naderhand bleken sommige veteranen hardnekkige gezondheidsklachten te hebben. Dit was aanleiding voor een uitgebreid onderzoek naar de aard, de omvang, de oorzaken en behandelingsmogelijkheden van deze…
Opnieuw vaker soa
De stijging van het aantal soa in Amsterdam zette zich ook in 2001 voort. Het aantal gevallen van syfilis onder de homoseksuele bezoekers van de polikliniek van de GGGD steeg vergeleken met 2000 met 92%, en vertwintigvoudigde sinds 1998. Ook het aantal nieuwe besmettingen met HIV onder…
Bewijzende richtlijnen
Wetenschap gaat over waarheid. Althans dat zou je toch verwachten. Omdat hulpverleners niet alles kunnen lezen en moeilijk al die waarheden kunnen schiften, ontstonden er richtlijnen. Zijn richtlijnen wel beter dan de adviezen van de aloude experts? Richtlijnmakers roepen van wel: hun…
Visie in mooie jas
De nieuwe Toekomstvisie Huisartsenzorg is nu samen met de artikelen uit de Woud-schotenreeks in H&W in een tweetal mooi uitgegeven boekjes verschenen. Zo gaan geschiedenis en toekomst hand in hand in één cassette. Dit collector's item is gratis te verkrijgen bij het NHG (info@nhgnl.org).
Minder testen en minder antibiotica: utopie?
Implementatie is de ultieme uitdaging voor de makers van richtlijnen. Hoe moeilijk het is het beleid van huisartsen te beïnvloeden, ondervond men in Noorwegen. Een breed pakket interventies werd ingezet om richtlijnen in te voeren voor de behandeling van urineweginfecties en acute keelpijn…
Een gezellig ziekenhuis
De Consumentenbond publiceerde een boek met informatie over 100 Nederlandse ziekenhuizen. Op basis van enquêtes onder ziekenhuizen zelf, bezoekers en een ‘schouw’ bij 38 instellingen worden oordelen geveld. Uiteraard wordt veel aandacht besteed aan de kwaliteit van de informatie en bejegening. De…
Dialect
Over taal en dokters wordt wel veel geschreven, maar dat is altijd een beetje verheven. Zelf deden we daar met onze serie over Literatuur en geneeskunde driftig aan mee. Onderzoek naar bijvoorbeeld het gebruik van dialecten in de spreekkamer bestaat volgens welingelichte bronnen niet. En gewone…
Kwaliteit van tijdschriften
De Syrische arts Ishap bin Ali Al Rahwi (854-931) was vermoedelijk de eerste dokter die vond dat anderen zijn gegevens moesten kunnen verifiëren, zodat hij alle bevindingen bij patiënten dubbel opschreef. Bijna 1000 jaar later (1731) ontstond er in Schotland een echt peer review- systeem voor…
Endoscopie: gewoon door de huisarts
Huisartsen in Nederland hebben het veel te druk met de dagelijkse patiëntenzorg om zich bezig te houden met endoscopieën, een enkele proctoscopist daargelaten. In het Verenigd Koninkrijk is er een jarenlange traditie van endoscopie door geschoolde huisartsen. De Primary Care Society of…
Kleine ingrepen
De discussie over wat het beste instrumentarium is, wordt een stuk simpeler als je minder hoeft te hechten. Randomized trials in de chirurgie zijn relatief zeldzaam, daarom is die van Quin et al. over hechten bij handverwondingen zo leuk. Bij 91 patiënten met een snijwond aan de hand (kleiner dan…
Het is weer tijd voor de griepprik
Na jaren van groei lijkt de omvang van de risicopopulatie voor een influenzavaccinatie, zoals die door huisartsen wordt vastgesteld, zich te stabiliseren. In 1997 kwam 20% van de bevolking in aanmerking voor een influenzavaccinatie, in 2000 was dat 22,5% en in 2001 22,6% ( figuur 1 ). Per…

Wetenschap

Kanttekeningen bij het gebruik van ‘levels of evidence’ in richtlijnen
Gedurende het afgelopen decennium heeft de ontwikkeling van richtlijnen voor het medisch handelen een grote vlucht genomen. In Nederland nemen de CBO-richtlijnen en de NHG-standaarden een prominente positie in. Inmiddels zijn de richtlijnen – zeker internationaal gezien – zo talrijk…
De kwaliteit van het verloskundig handelen van de huisarts
De verloskundige taak van de huisarts staat al jaren onder druk. Deelname aan een waarneemgroep waarin niet iedereen meer de verloskunde beoefent, de vestiging van een verloskundige in het praktijkgebied, te weinig bevallingen en moeilijkheden met het vinden van waarnemers voor de…
De invloed van de poortwachtersrol op de huisarts-patiëntcommunicatie in West-Europa
Goede communicatie tussen huisarts en patiënt is belangrijk, dat staat buiten kijf. , , , , Onderzoeken naar huisarts-patiëntcommunicatie hebben aangetoond dat huisarts- en patiëntkenmerken (microniveau) de communicatie beïnvloeden. Deze onderzoeken hebben zich tot nu toe echter…
Avondspreekuur, vloek of zegen?
Als men de vakbladen moet geloven zullen er in de toekomst steeds meer huisartsen een avondspreekuur gaan houden. , , , , Uit een onderzoek van de Consumentenbond blijkt dat meer dan een kwart van de ondervraagden behoefte heeft aan een avondspreekuur. Vraagt men echter zo her en…
De Nederlandse huisartsen: een kennisintensieve organisatie?
Is het niet paradoxaal? Terwijl de huisartsen zelfbewust naar buiten treden voor betere honorering bakkeleien ze intern over de toekomst van het vak met vragen als ‘hoe moet de huisarts omgaan met “niet-medische” vragen’ en ‘wat moet de huisarts met preventie?’ Hoewel de inhoud van het vak…

Praktijk

Premenstrueel syndroom
Alle vrouwen in de vruchtbare leeftijd hebben wel eens klachten in de week voor de menstruatie. Wanneer bij vrouwen deze klachten het dagelijkse leven en activiteiten ernstig beïnvloeden is er sprake van het premenstrueel syndroom (PMS). De incidentie van PMS in de huisartsenpraktijk is 1…
Vaginale klachten
Uit een onderzoek onder 3168 vrouwen tussen 15 en 75 jaar weten we dat vaginale klachten in de algemene bevolking vaak voorkomen. Veertig procent van de ondervraagde vrouwen gaf aan de voorafgaande week last gehad te hebben van vaginale afscheiding. In dit artikel wordt onder vaginale…